Thành lập: Được thiết lập năm 1679 với danh hiệu địa phận Tây Đàng Ngoài. Năm 1924 đổi tên thành địa phận Hà Nội theo địa hạt hành chính nơi đặt tòa giám mục. Ngày 24/11/1960 Tòa Thánh thành lập Hàng Giáo Phẩm Việt Nam và địa phận tông tòa Hà Nội được chính thức nâng lên hàng Tổng Giáo Phận chính toà.

Giáo Hạt và Giáo Xứ:  Số giáo hạt: 4 (Hà Nội, Hà Tây, Hà Nam, Nam Định) số giáo xứ : 143 và tổng số giáo dân: 335,000 người.

Địa lý hành chính: gồm thủ đô Hà Nội (trừ một số huyện thuộc giáo phận Bắc Ninh) và một phần trên địa bàn 4 tỉnh: Hà Tây (trong 9 huyện, trừ một số huyện thuộc giáo phận Hưng Hoá); Hà Nam; Nam Định (nửa thành phố Nam Định, huyện Mỹ Lộc, huyện Vụ Bản, huyện Ý Yên thuộc TGP. Hà Nội); Hoà Bình có 8 giáo xứ trong 4 huyện; Hải Hưng chỉ có một xứ thuộc huyện Kim Thi. một phần tỉnh Hà Tây, một phần tỉnh Hoà Bình, trọn tỉnh Hà Nam và một phần tỉnh Nam Định. Diện tích chung hơn 7.000 Km2. Sắc tộc: phần lớn là người Kinh, ngoài ra còn có người Mường, Dao, Sán Dìu…khoảng 8.000 người. Tổng dân số 8.400.000 người.

Sông, hồ, núi: Nội thành, phía Bắc và Tây, có sông Tô Lịch bao bọc, giữa trung tâm thành phố có hồ Hoàn Kiếm. Phía Nam có sông Kim Ngưu, các hồ Quỳnh Lôi, Đầm Sét, hồ Bảy Mẫu, hồ Thiền Quang. Phía Đông là sông Hồng dài 1.165km và sông Luống (Đuống). Phía Bắc có sông Cà Lồ, hồ Trúc Bạch, hồ Tây. Hà Nội có 5 ngọn núi lớn: Núi Vua Bà (Viên Nam), Tản Viên, Tam Đảo, Phao Sơn, Yên Tử.