Thành lập : được thiết lập năm 1895 dưới thời Đức Leo XIII với danh hiệu địa phận Ðoài tách ra từ giáo phận Tây.  Năm 1924 đổi tên là địa phận tông toà Hưng Hoá theo địa bàn hành chánh nơi đặt tòa giám mục. Ngày 24/11/1960 Tòa Thánh thiết lập Hàng Giáo Phẩm Việt Nam qua sắc chỉ Venerabilium Nostrorum địa phận tông toà Hưng Hoá được nâng lên giáo phận chính toà. 

Giáo Hạt và Giáo Xứ : Số giáo hạt 7 giáo xứ 75 và 480 giáo họ. Tổng số giáo dân: 223,000 (3.2% dân số) trong đó trên 10.000 giáo dân là người dân tộc

Ðịa lý hành chính : trải rộng trên địa bàn 10 tỉnh vùng tây bắc Bắc Bộ : Lai Châu, Sơn La, Lào Cai, Yên Bái, Tuyên Quang, Điện Biên, nửa tỉnh Hà Giang, một phần các tỉnh Hoà Bình, Vĩnh Phú và Hà Tây ; diện tích hơn 54.351,20 Km2 (là giáo phận rộng nhất nước); tổng số dân:  6.881.060; có 39 sắc tộc, đông nhất là người Mèo (H’ Mông), Tày, Thái, Mường, Dao (Mán)... Dân cư đa số sinh sống bằng nghề nông, lâm nghiệp và một số ít còn lại làm tiểu thủ công nghiệp.