Nhớ về mái nhà giáo phận Long xuyênNăm nay Giáo phận Long Xuyên miền đồng bằng sông Cửu Long có một kỷ niệm: 45 năm thành lập giáo phận, 24/11/1960 – 24/11/2005. Một biến cố đức tin và văn hóa mang nhiều ý nghĩa tích cực cho người Công giáo nơi đó. Xin hân hoan chúc mừng Giáo phận Long Xuyên! Ngày kỷ niệm thành lập giáo phận cũng trùng vào ngày lễ kính các Thánh tử đạo Việtnam 24/11, trong đó có hai Thánh tử đạo Emmanuel Lê văn Phụng và Phêrô Đoàn công Qúi. Hai vị Thánh này ngày xưa sinh ra lớn lên, làm ăn sinh sống, làm chứng cho đức tin vào Chúa bằng chính đời sống mình tại quê hương giáo phận Long Xuyên vùng Châu Đốc. Một sự trùng hợp tràn đầy ân đức thánh thiêng. Vâng, một sự quan phòng được sắp đặt từ Trời cao cho Giáo phận Long Xuyên. Xin tạ ơn Thiên Chúa đã luôn hằng cùng đồng hành, và cho hạt giống niềm tin nảy sinh hoa trái nhân chứng Tin Mừng trên cánh đồng truyền giáo miền đồng bằng sông Cửu Long! 1. Cánh đồng truyền giáo thuở khai sinh Đồng lúa phì nhiêu, kênh nước sông lạch là bản đồ kinh tế, hình thể địa lý và sức sống cho Giáo phận Long Xuyên. Con người với cây lúa. Con người với sông nước kênh lạch, và ngược lại luôn gắn bó với nhau như hình với bóng. Giáo phận Long Xuyên từ ngày được Á Thánh Giáo Hoàng Gioan 23. thành lập, cùng vươn lên đi theo nhịp sống đó, để làm chứng cho đức tin vào Chúa nơi con người giữa đồng ruộng lúa mạ và sông nước kênh lạch. Tôi còn nhớ ngay từ khi giáo phận được Tòa Thánh Vatican thành lập, khắp nơi vùng Cái Sắn, Kênh nào cũng nô nức ra công gắng sức tổ chức thành xứ đạo, xây dựng Thánh đường, trường học, nhà xứ. Và đức cha giáo phận tiên khởi Michae Nguyễn khắc Ngữ hằng khuyến khích lập xứ đạo. Ngài đi đó đây tìm cách giúp đỡ xây dựng, và "chiêu hiền đãi sĩ “ mời các chủng sinh, linh mục các nơi về cộng tác cùng sống làm chứng cho Chúa trong giáo phận mới thành lập. Ngài lập ba chủng viện Á Thánh Phụng Châu Đốc, Toma Long Xuyên và Terexa Tác Ráng, cho việc đào tạo linh mục giáo phận. Có thế sức sống giáo phận mới được bảo đảm đứng vững, mới phát triển liên tục được, ít là về mặt nhân sự linh mục. Không chỉ chú ý đến việc đào tạo linh mục, giúp xây dựng Thánh đường mở mang xứ đạo, nhưng ngài còn chú tâm đến việc giáo dục mở mang trí tuệ con người vùng nông thôn đồng bằng sông Cửu Long. Chính vì thế, ngài khuyến khích và góp công lao lớn vào việc hình thành xây dựng các trường trung học công giáo trong giáo phận Long Xuyên vào những năm thập niên 60 và 70 của thế kỷ trước. Nhà thờ chánh tòa Long Xuyên Nữ vương Hoà bình, có thể nói là một công trình ưu việt cả về nghệ thuật thánh, lẫn nét văn hóa Đông Tây ngay giữa thành phố, trung tâm của giáo phận. Không chỉ là một nơi tôn kính thờ phượng Thiên Chúa, ngôi nhà thờ chính tòa đang dần trở thành một trong những di tích văn hóa tôn giáo cho tham quan thắng cảnh vùng đồng bằng sông Cửu Long thời hiện đại. Công trình này là dấu vết thành tích nỗ lực của Đức cha Micae Nguyễn khắc Ngữ xây dựng cho Giáo phận trẻ Long Xuyên. Có thể nói, từ thời kỳ khai sinh, giáo phận Long Xuyên, cùng với đức cha Micae, đang bắt đầu đi vào mùa lớn lên trưởng thành, khắp nơi bừng lên sức sống mới. Xin ngước mắt lên trời cao tạ ơn Thiên Chúa vì ân đức này, và ghi nhớ công ơn thịnh đức của đức cha Micae Nguyễn khắc Ngữ. Đức cha đã hằng cùng sống làm nhân chứng cho Chúa giữa con người, như người cha trong gia đình hằng ở bên cạnh chăm sóc đoàn con cháu, hướng dẫn đoàn dân Thiên Chúa trong giáo phận đi theo hướng như Chúa muốn: Christus in vobis – Chúa Kitô ở trong anh em! 2. Cánh đồng truyền giáo thời trưởng thành. Như một người khi còn thơ bé và tuổi niên thiếu được nuôi dưỡng lớn lên thành người trưởng thành bước chân vào đời. Giai đoạn này có nhiều thử thách phải vượt qua. Từ năm 1975 quê hương đất nước Việtnam bước sang chuyển đổi khác về nếp sống chính trị và cả văn hóa ngoài xã hội. Vì thế giáo phận Long Xuyên gặp thử thách to lớn trong thời kỳ trưởng thành này. Giai đoạn này Thiên Chúa quan phòng gửi một vị chủ chăn khác đến cho giáo phận, đức cha Gioan Baotixita Bùi Tuần. Thời kỳ này không còn là thời xây dựng nhà thờ, trường học. Nhưng là thời kỳ củng cố nếp sống đức tin cho vững mạnh trước những biến chuyển mới, cùng thách đố của thời đại. Đức cha Bùi Tuần với năng lực nội tâm hướng về Chúa, và tầm nhìn của một người có nền tảng trí thức uyên bác, đã cố gắng làm nhân chứng rao giảng cách sống đạo giữa lòng dân tộc. Nếp sống đó lấy tình yêu thương làm căn bản: tình yêu Thiên Chúa và tình yêu con người. Chính vì thế mà ngài đã chọn khẩu hiệu giám mục: Mandatum Novum - Giới luật mới! với cây nến lòng yêu mến và niềm hy vọng làm kim chỉ nam cho việc mục vụ của mình. Nói thế, đời sống đạo của giáo phận vào thời điểm này không chỉ biết thụ động ngồi đó nhìn diễn biến thời cuộc xảy ra, rồi thích ứng hay uốn mình cho phù hợp thôi. Không, không xây dựng to hay nhiều được những thánh đường, những trường học bằng gạch đá, xi-măng cốt sắt. Nhưng đức cha Bùi Tuần cùng với các linh mục giáo phận và người tín hữu đã tìm cách xây dựng ngôi thánh đường nội tâm nơi con người. Thánh đường đó là cung thánh lòng con người có Thiên Chúa ngự. Thánh đường đó là những con người tín hữu Chúa Kitô sống gắn bó với quê hương xứ sở, với đồng lúa kênh lạch nơi mình sinh sống làm ăn. Thánh đường đó được xây bằng những viên gạch không phải bằng đất sét hay xi-măng nung thành, nhưng bằng viên gạch trái tim, viên gạch trí óc, viên gạch chi thể chân tay của con người. Chính vì thế, nhiều giáo điểm truyền giáo mới được mở ra, được xây dựng ở những vừng sâu vùng xa trong khắp giáo phận. Và với khả năng trí thức uyên bác, đức cha Bùi Tuần bằng những bài giảng nơi các xứ đạo ngài đến thăm, đến ban bí tích Thêm sức cho bạn trẻ, làm phép Thánh đường mới, cùng các bài viết trên báo chí, và các bài nói chuyện hàng tháng với các Linh mục giáo phận, đã thông tin cùng đề nghị vạch ra hướng đi sống đức tin vào Chúa giữa lòng đời trong xã hội ngày hôm nay, con đường sống đức tin làm nhân chứng cho Chúa thế nào, để nhân vị đời sống người Công Giáo Việtnam không bị hiểu lầm, nghi kỵ. Trái lại được thông cảm và có cảm tình. Đức cha Bùi Tuần đã đề cập đến cung cách truyền giáo như sau: "Tôi nhìn tình hình. Tôi suy nghĩ. Tôi cầu nguyện. Thế rồi tôi thấy hiện lên trong trí tôi một mô hình hoạt động truyền giáo. Mô hình này không trả lời trực tiếp câu hỏi tôi đã đặt ra. Nhưng gợi ý cho tôi thấy là người truyền giáo tại Việnam hôm nay phải tìm tòi, nghiên cứu, phấn đấu sao cho cộng đoàn của mình, nhất là bản thân của mình, qua hoạt động và đời sống của mình, có thể giới thiệu được với xã hội Việtnam một chân dung đẹp về Hội Thánh Công giáo Việtnam. Một chân dung đẹp của Hội Thánh Việtnam mà tôi mơ ước, sẽ có ba yếu tố này: Một là yếu tố Phúc Âm, hai là yếu tố dân tộc, ba là yếu tố hiện đại. Cả ba yếu tố này đều cần. Nhưng quan trọng nhất là yếu tố Phúc Âm. Cả ba yếu tố này sẽ phối hợp với nhau trong mọi lãnh vực tôn giáo, như trong kiến trúc, trang trí, thánh ca, phượng tự, nếp sống v.v…“ (Gm. Bùi Tuần trong Nói với giáo dân, Đại Kết 1997, tr. 215) Và vào năm cuối cùng của thế kỷ 20. đức cha Bùi Tuần đã trình bày dựa theo Lời Chúa Giêsu và hoàn cảnh đời sống con người cùng kinh nghiệm riêng của ngài, bản đồ địa chỉ truyền giáo như sau: "Hãy đi làm chứng cho Đức Kitô đến tận cùng trái đất. Âm thầm nhẹ nhàng, chân thành, không có những công trình xây dựng to lớn về bề nổi. Nhưng cung cách xây dựng thánh đường nội tâm, cung cách sống rao giảng Tin mừng làm nhân chứng của đức cha Bùi Tuần hướng về chiều sâu giáo lý Tin Mừng, về tình người, về tình tự dân tộc trong thời buổi giai đoạn thử thách, hằng ghi khắc thâm sâu vào tâm hồn người tín hữu Chúa Kitô. Những điều đó giúp ích cho con người rất nhiều, như một lời giải đáp, một gợi ý khuyến khích phấn chấn, mỗi khi gặp thử thách trong đời sống về đức tin. Xin cùng với đức cha thắp sáng ngọn nến đức tin, ngọn nến niềm hy vọng cậy trông vào Chúa cho giáo phận Long Xuyên miền đồng bằng sông Cửu Long hôm qua, hôm nay và ngày mai. 3. Cánh đồng truyền giáo Long Xuyên bước sang thiên niên kỷ mới Không chỉ thời gian luân chuyển thay đổi, tháng năm cũ qua, tháng năm mới tới. Thiên niên kỷ cũ chấm dứt, thiên niên kỷ mới ló dạng. Đời sống con người cũng thay đổi biến chuyển theo. Có thời sinh ra, có thời lớn lên phát triển trưởng thành, năng động làm việc và cũng tới thời sức lực yếu kém đi, không còn thể làm việc như mong muốn được nữa. Không ai sống mãi trường sinh bất tử và có thể làm việc được mãi mãi vượt thời gian. Và nhu cầu đổi mới không chỉ xảy đến trong thiên nhiên, nhưng còn nơi cuộc sống con người nữa trong lãnh vực xã hội hay trong cách sống đạo giáo niềm tin. Đó là định luật được ghi khắc trong thiên nhiên và trong đời sống con người. Nhận thức rõ điều đó. Nên đức cha Bùi Tuần đã sớm xin Tòa Thánh bổ nhiệm một vị giám mục khác thay thế làm mục tử cho Giáo phận Long Xuyên. Đức cha Giuse Trần xuân Tiếu được bổ nhiệm thay thế đức cha Bùi Tuần trong chức vụ mục tử cho giáo phận Long Xuyên. Thiên niên kỷ ngàn năm thứ ba đã đến, và đời sống giáo phận Long Xuyên cũng cần một cách sống làm nhân chứng khác thích hợp với hoàn cảnh đất nước xã hội Việnam đang chuyển mình sang giai đoạn khác: giai đoạn mở cửa đổi mới xây dựng. Nội dung Tin mừng của Chúa thời nào cũng trước sau như một. Nhưng cách sống rao giảng làm nhân chứng cho Tin Mừng cần phải đổi mới thay đổi cho hợp với từng hoàn cảnh cùng tâm lý xã hội con người thời đại. Đây là một thách đố mới cho Giáo phận, cho đức cha đương kim Giuse Trần xuân Tiếu. Có lẽ cảm nghiệm được hướng đi mục vụ trong thời đại đổi mới, nên đức cha đã lấy lời cầu nguyện của Chúa Giêsu làm kim chỉ nam cho hướng mục vụ của mình trong Giáo phận: Ut sint unum - Xin cho tất cả nên một! (Ga 17,21) Và như đức cha đã tâm tình về ý nghĩa hướng đi mục của mình: "Bây giờ đến lượt tôi, tôi muốn đi theo đường hướng của các vị tiền nhiệm là cố gắng trở thành môn đệ Đức Kitô, nỗ lực làm chứng cho Chúa Kitô bằng cách sống tinh thần hiệp nhất với Chúa, với nhau và với mọi người.“ Về đường hướng mục vụ trong giáo phận Long Xuyên, nơi cũng là quê hương của nhiều tôn giáo: "Giáo phận Long Xuyên là nơi có nhiều tôn giáo khác nhau như Phật giáo, Phật giáo Hòa Hảo, Cao Đài, Hồi giáo, Hiếu Nghĩa, Tin Lành… và có nhiều dân tộc khác nhau như người Kinh, người Hoa, người Chàm, người Khơme…Những tôn giáo và những dân tộc này có nhiều gía trị rất đáng trân trọng và đáng cho chúng tôi học hỏi. Người Công giáo chúng tôi ý thức mình chỉ là thành phần nhỏ bé trong cộng đồng dân tộc, vì lẽ đó, đường hướng mục vụ là phải cổ võ tinh thần hiệp nhật yêu thương, sống tôn trọng và hài hòa với nhau và với tất cả mọi người không phân biệt tôn giáo, tín ngưỡng hay dân tộc. Và sự hài hòa này cho tới nay rất tốt đẹp.“ ( Trả lời phỏng vấn tuần báo Công giáo và dân tộc ngày 25.06.1999). Chan hòa đạo đức tình người hơn, có lẽ khó diễn tả hơn được! 45 năm với ba đoạn đường giáo phận đã và đang trải qua. Quãng thời gian này chưa kể là dài đối với lịch sử một Giáo phận Công giáo. Nhưng chặng dừng chân nhìn lại, và cùng vui mừng kỷ niệm về những gì đã cùng nhau trải qua, cùng nhau đạt được, là điều tốt, đôi khi cần thiết để lấy đà sức, học hỏi rút kinh nghiệm đi tiếp. Và cùng nhau tạ ơn Thiên Chúa, cũng như nói lên lời cám ơn nhau. Xin chúc mừng tuổi trung niên giáo phận Long Xuyên! |