Tân giám mục tiên khởi người Việt trên đất Mỹ
Ða minh Mai Thanh Lương
Với những tái diễn kỳ diệu của lịch sử
Pierre Corneille (1606 - 1684), một triết gia kiêm kịch tác gia
nổi tiếng người Pháp đã trình bày một tư tưởng thật
chí lý khi ông lý luận về Thời Gian: "Không gì quý
bằng Thời Gian, vì đó là Giá Trị của Vĩnh Cửu. Hơn nữa,
Thời Gian cũng là một ông thày vĩ đại. Nó an bài và
tiên báo rất nhiều sự kiện lịch sử cho con người trong
tương lai."
Vì thế, người đời thường nói: Lịch Sử là sự Tái
Diễn trong Hiện Tại những gì đã xảy ra trong Quá Khứ.
Nghiên cứu những sự kiện đã xảy ra trong Quá Khứ Lịch
Sử của bất cứ tổ chức hay đoàn thể nào, người ta
đều thấy Tiến Trình Của Lịch Sử thường xảy ra theo đúng
quy trình này. Do đó, chúng ta cần tìm hiểu Quá Khứ của
Lịch Sử để nhận thức về Tương Lai.
Với nhận định trên, chúng tôi đã cố tìm hiểu tầm quan
trọng và ý nghĩa cũng như ảnh hưởng của sự kiện Lần
Ðầu Tiên Tòa Thánh Vatican đã bổ nhiệm một Linh mục Việt
Nam làm Giám Mục Tiên Khởi trên đất Mỹ trong toàn bộ
chiều dài Lịch Sử Của Giáo Hội Công Giáo Việt Nam, kể
từ ngày cha ông chúng ta được hân hạnh nhận lãnh Hạt
Giống Tin Mừng đến nay, nghĩa là trong suốt thời gian 470 năm
qua (1533 - 2003). Quả thực, với tư cách một nhà báo và một
người quan sát lịch sử, chúng tôi đã vô cùng bỡ ngỡ
kinh ngạc đến sững sờ, khi nhận thấy rằng việc bổ nhiệm
trên đây của Tòa Thánh Vatican là kết quả một chuỗi
những tái diễn thật kỳ diệu của Lịch Sử.
Dựa trên những tài liệu trong các bộ sử của Giáo Hội
Công Giáo Việt Nam, các tài liệu do các cơ quan truyền thông
Việt Ngữ cũng như ngoại quốc cung cấp trong thời gian gần
đây, chúng tôi xin được hân hạnh trình bày với quý
độc giả những Tái Diễn Thật Kỳ Diệu đã xảy ra trong Lịch
Sử, xuyên qua việc Tòa Thánh Vatican bổ nhiệm một linh mục
Việt Nam làm Giám Mục Tiên Khởi trên Ðất Mỹ.
VATICAN CÔNG BỐ QUYẾT ÐỊNH BỔ NHIỆM GIÁM MỤC VIỆT NAM
ÐẦU TIÊN TẠI MỸ.
Trả lời trong cuộc phỏng vấn riêng của nhật báo Người
Việt, một cơ quan truyền thông uy tín nhất tại Nam California,
Ðức Ông Mai Thanh Lương, vị Tân Giám Mục được chọn cho
biết: Ðúng 3 giờ sáng ngày Thứ Ba 08.04.03, Ðức Tổng Giám
Mục Gabriel Montalvo, Sứ Thần Tòa Thánh tại Hoa Kỳ, từ Thủ
Ðô Hoa Thịnh Ðốn đã hân hoan điện thoại về New Orleans báo
tin cho Ngài biết Ðức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã chọn
Ngài làm Giám Mục Phụ Tá Giáo Phận Orange, Nam California, Hoa
Kỳ, Hiệu Tòa Cabarades. - Sau đó, nguồn tin về việc bổ nhiệm
này đã được hoàn toàn giữ kín!! Giới truyền thông địa
phương cũng như quốc tế không ai hay, cho tới khi Tòa Thánh
Vatican chính thức cho phép công bố qua hai cuộc họp báo: một
cuộc họp báo ngày Thứ Sáu 25.04.03 của Ðức Giám Mục Todd
Brown tại Thành Phố Orange, Nam California và một cuộc họp báo
của Ðức Cha Alfred Hughes, Tổng Giám Mục Tổng Giáo Phận New
Orleans, ngày Thứ Hai 28.04.03 tại Thành Phố New Orleans, Tiểu Bang
Louisiana, miền Ðông Nam Hoa Kỳ.
Trong cuộc họp báo ngày 25.04.03, cả ba vị Giám Mục của
Giáo Phận Orange - Giám Mục Chính Todd Brown, Giám Mục Phó Jaime
Soto và Giám Mục hồi hưu Norman Mc Farland - đều hiện diện để
giới thiệu nhân vật lịch sử hy hữu này. - Ðức Cha Todd
Brown tuyên bố: " Tôi rất hân hạnh giới thiệu với Quý
Vị Tân Giám Mục Ða Minh Mai Thanh Lương, Giám Mục Việt Nam
Tiên Khởi tại Hoa Kỳ, được Tòa Thánh Vatican bổ nhiệm
làm Giám Mục Phụ Tá Giáo Phận Orange... Hiện nay Ngài mới
chỉ là người được chọn vào chức vụ Giám Mục
(Bishop-Designate). Ðức Ông Lương sẽ chính thức được tấn
phong Giám Mục vào ngày Thứ Tư 11.06.03 tại Thánh Ðường St
Columban, Thành Phố Garden Grove, California.".- Trong diễn văn
giới thiệu Giám Mục được chọn, vị lãnh đạo Giáo Phận
Orange cũng đã nhấn mạnh đến Tính Cách Lịch Sử của sự
kiện này. Ngài hân hoan bày tỏ sự vui mừng từụ nay đã
có thêm một vị Giám Mục Phụ Tá Việt Nam, bên cạnh vị
Giám Mục gốc Mễ Tây Cơ Jaime Soto, để chăm sóc cho một
giáo phận vốn có nhiều giáo dân gốc Việt và Mễ.
Trong cuộc họp báo ngày 28.04.03, Ðức Tổng Giám Mục Alfred
Hughes với nét mặt hân hoan nhưng không giấu được nét u
buồn đã tuyên bố: "Ðây là một biến cố đáng ghi
nhớ trong Tổng Giáo Phận New Orleans. Chúng ta sắp mất một
nhân vật rất đặc biệt là Ðức Ông Mai Thanh Lương. Không
một người nào trong tổng giáo phận đã giúp ích cho Cộng
Ðồng Người Việt bằng Ngài.... Nhưng tôi cũng nhận định
rằng đây là một Hồng Ân của Thiên Chúa, vì Ngài sắp
trở thành vị Giám Mục Việt Nam Tiên Khởi tại Mỹ, và
chắc chắn Ngài sẽ là người đại diện mang Tiếng Nói của
Cộng Ðồng Công Giáo Việt Nam vào Hội Ðồng Giám Mục Hoa
Kỳ của chúng ta."
Bản tin về Ðức Tân Giám Mục Ða Minh Mai Thanh Lương đã
lan nhanh như sóng cồn. Chỉ vài phút sau cuộc họp báo, bản tin
được chuyền qua mạng lưới Internet và tất cả các báo chí
Việt Mỹ, các đài phát thanh đi khắp thế giới. Cộng Ðồng
Người Việt khắp nơi trên thế giới đều phấn khởi hân
hoan đón nhận tin mừng ghi dấu một khúc quanh lịch sử quan
trọng, sau 28 năm Cộng Ðồng Người Việt dời bỏ quê hương
tỵ nạn cộng sản. Nhân viên Văn Phòng Giáo Xứ của Ðức
Tân Giám Mục cho chúng tôi biết, kể từ khi bản tin được
loan truyền đi khắp nơi, mỗi ngày hàng trăm điện thư, điện
tín, văn thư chúc mừng đã tới tấp bay về Giáo Xứ từ
khắp nơi trên thế giới, kể cả rất nhiều người và nhiều
tổ chức trong nước. Người ta đặc biệt chú ý đến một
điện thư của một thanh niên công giáo Mỹ gốc Việt đang
chiến đấu tại Iraq đã gửi về chúc mừng và hứa sẽ thu
xếp để về kịp tham dự Ðại Lễ Tấn Phong Giám Mục của
Ngài tại Hoa Kỳ.- Riêng với Cộng Ðồng Người Việt không
phân biệt tôn giáo tại vùng New Orleans, niềm vui lớn lao của
Giáo Hội Công Giáo cũng là một sự mất mát ngậm ngùi
đối với Người Cha yêu dấu khả kính của họ sắp phải xa
cách!! Là một linh mục đã dày công sáng lập Cộng Ðồng
và nhiệt thành điều hành Giáo Xứ Maria Nữ Vương Việt Nam
New Orleans trên 20 năm qua, sự ra đi của Ngài là tâm sự
chung rất đau buồn cho hầu hết mọi người trong Giáo Xứ và
trong Tiểu Bang Louisiana đã từng quen biết Ngài. Và chính
Ðức Ông Mai Thanh Lương cũng là người đã có sáng kiến
đặt tên bằng Việt Ngữ cho Thành Phố New Orleans thân thương
này là "Ngọc Lân".
VÀI NÉT TIỂU SỬ TÂN GIÁM MỤC ÐA MINH MAI THANH LƯƠNG.
Tổng hợp các tài liệu do ký giả Jim Hinch trên Nhật Báo
The Orange County Register, và ký giả Peter Finney Jr. trên Tuần Báo
Clarion Herald, Cơ Quan Ngôn Luận của Tổng Giáo Phận New Orleans,
cũng như các báo chí Việt Ngữ Hải Ngoại, người ta được
biết: Tân Giám Mục Ða Minh Mai Thanh Lương sinh ngày 20 tháng 12
năm 1940 tại Giáo Xứ Ninh Cường, Huyện Trực Ninh, Tỉnh Nam
Ðịnh, Giáo Phận Bùi Chu, Bắc Việt Nam. Ngài là con trai út
trong một gia đình công giáo đạo đức và thế giá của ông
cố Mai Ngọc Vỹ và bà cố Phan Thị Khiếu hiện đã quá cố.-
Thiên Chúa đã gửi đến cho Ông Bà Cố tất cả 10 người
con: 5 người đã qua đời, hiện chỉ còn 5 người. Ba người
anh chị sống tại Việt Nam là Linh Mục Mai Ngọc Lợi, 78 tuổi,
đang phục vụ Giáo Phận Ban Mê Thuột và 2 người chị gái
đã có gia đình. Hai người đang sống tại Hoa Kỳ là ông Mai
Ngọc Quỳnh, định cư tại Thành Phố Chicago và người con út
là Ðức Ông Ða Minh Mai Thanh Lương, New Orleans.
Lúc thiếu thời, nhờ truyền thống đạo đức của gia
đình, cậu Lương đã sớm tình nguyện đáp lại Tiếng Chúa
Gọi xin đi tu dâng hiến cuộc đời cho Giáo Hội. Cha Già Cố
Liễn đã dìu dắt hướng dẫn cậu những bước đầu tu trì
trước khi vào Trường Thử Thánh Gia tại Giáo Xứ Trung Linh.
Sau đó cậu được chuyển đến học Tiểu Chủng Viện Ninh
Cường của Giáo Phận Bùi Chu.- Khi Hiệp Ðịnh Genève ngày
20.07.1954 phân chia đất nước thành hai miền Nam Bắc theo vĩ
tuyến 17, lúc đó cậu Lương, 14 tuổi, đã theo gia đình và
chủng viện di cư vào Miền Nam, tiếp tục theo học Tiểu Chủng
Viện Thánh Phanxicô, cạnh Nhà Thờ Huyện Sĩ, đường Bùi
Thị Xuân, Sài Gòn.
Năm 16 tuổi (1956), nhận thấy cậu Lương là một chủng sinh
đạo đức và thông minh, Ðức Cha Phêrô Phạm Ngọc Chi,
thời đó làm Giám Mục Giáo Phận Bùi Chu kiêm Giám Ðốc
Chương Trình Di Cư và Ðịnh Cư, đã gửi cậu sang du học tại
Tiểu Chủng Viện Giáo Phận Buffalo, Tiểu Bang New York, miền
Ðông Bắc Hoa Kỳ. Sau đó thày Mai Thanh Lương tiếp tục theo
Triết Học và Thần Học Ðại Chủng Viện St Bernard tại Thành
Phố Rochester, New York. Sau tốt nghiệp đại chủng viện, thày Mai
Thanh Lương còn tiếp tục theo học Ðại Học Canisius, Thành Phố
Buffalo và đã tốt nghiệp Cao Học về Tâm Lý Học và Sinh
Vật Học (Master Degrees - one in Psychology and one in Biology).
Năm 26 tuổi, thày Mai Thanh Lương đã được hân hạnh Thụ
Phong Linh Mục ngày 21 tháng 05 năm 1966 tại Nhà Thờ Chánh
Tòa Giáo Phận Buffalo, để về phục vụ cho Giáo Phận gốc là
Giáo Phận Ðà Nẵng. Nhưng vì tình hình chiến cuộc, Tân Linh
Mục Mai Thanh Lương không thể về Việt Nam nên tiếp tục ở
lại phục vụ Giáo Phận Buffalo. Trong các năm 1966 - 1975, Ngài
đã phục vụ Giáo Phận trong các chức vụ: Giáo Sư Chủng
Viện Buffalo; Tuyên Úy Sinh Viên Công Giáo tại Hoa Kỳ; Tuyên
Úy các bệnh viện và Phó Xứ Giáo Xứ St Louis tại Buffalo.
Năm 1969, cùng với một số linh mục, tu sĩ nam nữ và giáo
dân du học, cha Lương đã thành lập Cộng Ðồng Giáo Sĩ Tu Sĩ
Việt Nam, tiền thân của Liên Ðoàn Công Giáo Việt Nam hiện
nay tại Hoa Kỳ và Ngài cũng đã từng làm Chủ Tịch hai tổ
chức này. - Sau biến cố đau thương 30. 04. 1975 làm tan nát
Quê Hương và Giáo Hội, từng đoàn người dân Việt vì
không chấp nhận sống dưới chế độ cộng sản đã lũ
lượt bỏ nước đi tìm Tự Do, linh mục Mai Thanh Lương được
Giáo Quyền bổ nhiệm đến phục vụ trại tỵ nạn Fort Chaffee,
Tiểu Bang Arkansas, Hoa Kỳ, trong các năm 1975 - 1977. Sau đó Ngài
đã cùng Ðức Cha Philip M. Hannan, Tổng Giám Mục New Orleans,
vận động Chính Phủ Hoa Kỳ để được bảo lãnh hàng ngàn
gia đình người Việt di tản và thuyền nhân, không phân biệt
tôn giáo, đến định cư tại vùng New Orleans, nhờ đó đã
hình thành Cộng Ðồng Người Việt Louisiana, biến vùng sình
lầy ngập nước miền Ðông Nam Hoa Ky,ụ kéo dài từ con
đường Dwyer Road chạy dài đến Vịnh Mexico thành vùng dân cư
phì nhiêu trù phú sầm uất. - Từ ngày 10.12.1983 đến nay,
Ngài là người đã sáng lập và điều hành Giáo Xứ Maria
Nữ Vương Việt Nam với gần 18,000 giáo dân Việt Nam.
Năm 1984, linh mục Mai Thanh Lương đã tổ chức thành công
Ðại Hội Công Giáo Việt Nam Kỳ II tại Thành Phố New Orleans,
quy tụ trên 20,000 giáo dân khắp nơi đổ về. Năm 1988, Ngài
được Tòa Thánh ân thưởng tước hiệu Ðức Ông
(Monsignor).- Từ năm 1989 đến 2001, Ðức Ông Mai Thanh Lương
được Hội Ðồng Giám Mục Hoa Kỳ bổ nhiệm làm Giám Ðốc
Văn Phòng Mục Vụ Công Giáo Việt Nam tại Hoa Kỳ, hầu như
suốt cuộc đời mục vụ của Ngài đều dành cho người Công
Giáo Việt Nam ly hương trên đất Mỹ. Vì thế, trong Năm Thánh
2000, Ngài được HÐGMHK trao tặng "Giải Thưởng Tổng Giám
Mục Silvano Tomasi ", giải thưởng dành riêng cho những
người có công trong Ủy Ban Mục Vụ Di Dân và Tỵ Nạn của
Giáo Hội Hoa Kỳ. - Và Hội Ðồng Thành Phố New Orleans cũng
vinh danh bằng cách đã lấy tên Ngài đặt tên cho một con
đường trong thành phố là "Dominic Mai Avenue".- Nhân
ngày 30.04.2000, kỷ niệm 25 năm kết thúc chiến tranh Việt Nam,
Nhật Báo The New York Times đã gửi ký giả Gustav Neibuhr về
Giáo Xứ Maria Nữ Vương Việt Nam để điều tra và viết
phóng sự về một sự kiện khá đặc biệt: Trong khi Giáo
Hội Công Giáo Hoa Kỳ bị khủng hoảng trầm trọng vì rất ít
người dấn thân đi tu, trái lại Giáo Xứ này lại có rất
đông thanh thiếu niên nam nữ dâng hiến cuộc đời cho Thiên
Chúa và Tha Nhân trong đời sống tu trì, nhờ sự khích lệ
và cổ động nhiệt thành của Ðức Ông Mai Thanh Lương. Qua
đó hiện nay Giáo Xứ đã cung cấp cho Giáo Hội Công Giáo
Hoa Kỳ hàng trăm linh mục và tu sĩ nam nữ, nhiều linh mục
Việt hiện đang làm cha sở giáo xứ Mỹ hoặc bề trên tu
viện nam nữ.
Ðể kết thúc những dòng tiểu sử này, chúng tôi không
thể nào quên không ghi lại đây Tinh Thần Dấn Thân Phục Vụ
Giáo Hội và Quê Hương Việt Nam của Ðức Ông Mai Thanh
Lương: Trước cao trào tranh đấu cho Quyền Tự Do Tôn Giáo cho
Quê Hương do cha Nguyễn Văn Lý khởi xướng, Ðức Ông Mai
Thanh Lương là vị giáo sĩ đầu tiên đã ký tên vào Bản
Lên Tiếng Các Linh Mục Việt Nam Hải Ngoại, với 158 chữ ký,
được công bố trong cuộc họp báo ngày 15.08.2001 tại Giáo
Xứ Mẹ Việt Nam Hoa Thịnh Ðốn. Và chính Ngài cũng là
người đã nhiệt tình bảo trợ cho các giáo dân hải ngoại
tổ chức rất trọng thể Ðại Lễ Công Bố Bản Lên Tiếng
Giáo Dân Việt Nam Hải Ngoại vì Quyền Tự Do Tôn Giáo cho
Việt Nam, với trên 24,601 chữ ký, nhân ngày Ðại Lễ Tử
Ðạo Việt Nam 24.11.2001 tại Giáo Xứ Maria Nữ Vương Việt Nam,
New Orleans. - Sau đó hai văn kiện lịch sử này đã được
gửi về Tòa Thánh Vatican đệ trình Ðức Giáo Hoàng Gioan
Phaolô II. Hai văn kiện này chính là nguyên nhân chính khiến
Ðức Thánh Cha đã ban Huấn Từ đặc biệt về Quyền Tự Do
Tôn Giáo với Hội Ðồng Giám Mục Việt Nam, khi các Ngài
yết kiến Ðức Thánh Cha nhân dịp hành hương Ad Limina tháng
Giêng năm 2002.
NHỮNG TÁI DIỄN KỲ DIỆU CỦA LỊCH SỬ.
Trên đây chúng tôi đã viết: Người đời thường nói
Lịch Sử là sự Tái Diễn trong Hiện Tại những gì đã xảy
ra trong Quá Khứ. Với những tài liệu lịch sử được trình
bày dưới đây, chúng tôi nghĩ rằng quý độc giả cũng sẽ
bỡ ngỡ ngạc nhiên như chúng tôi khi đọc những dòng tài
liệu này:
a) Ninh Cường: Cái Nôi Của Giáo Hội Công Giáo Việt Nam.
Theo Khâm Ðịnh Việt Sử Thông Giám Cương Mục, vào năm
Nguyên Hòa (1533), dưới triều Vua Lê Trang Tông, có Giáo Sĩ
Tây Phương Ignatiô là nhà Truyền Giáo Ðầu Tiên đem Tin
Mừng của Ðức Kytô đến giang sơn Việt Nam chúng ta. Ðịa
điểm đầu tiên mà nhà truyền giáo này đã theo đường
biển đặt chân đến giảng đạo là làng Ninh Cường, Huyện
Trực Ninh, tỉnh Nam Ðịnh, Bắc Việt Nam. Sau đó những bước
phôi thai của Giáo Hội Việt Nam được ghi đậm những bước
chân Rao Giảng Tin Mừng của các Linh Mục dòng Phan Sinh đến
từ Phi Luật Tân. Vì thế người ta có thể nói Giáo Xứ
Ninh Cường chính là Cái Nôi Lịch Sử của Giáo Hội Công
Giáo Việt Nam.
Từ cái nôi lịch sử này, nhờ sự quan phòng huyền
nhiệm của Thiên Chúa, Hạt Giống Tin Mừng được tung gieo,
đã âm thầm lớn lên, sinh hoa kết trái trên miền đất
Việt đã thấm nhuần máu đào của trên 130,000 Anh Hùụng
Tử Ðạo, Giáo Hội Công Giáo Việt Nam đã trưởng thành
với việc Tòa Thánh thiết lập hàng Giáo Phẩm và 25 Giáo
Phận coi sóc gần 8,000.000 giáo dân. Bất cứ ai trong chúng ta,
kể cả những nhà truyền giáo đầu tiên đặt chân đến Ninh
Cường lại có thể ngờ rằng chỉ trong 470 năm sau (1533- 2003),
qua biến cố 30.04.1975, hiện nay tại hải ngoại đang có hàng
ngàn linh mục, tu sĩ nam nữ và hàng trăm ngàn giáo dân
Việt Nam đang bước theo vết chân các nhà truyền giáo xa xưa.
Họ là những Ignatiô của thời đại đang đi rao giảng Tin
Mừng cho những dân tộc khác bên ngoài Việt Nam!! Họ đang
trả lại món nợ tinh thần là Niềm Tin Công Giáo mà cha ông
họ đã nhận lãnh.
Riêng tại Hoa Kỳ, Cộng Ðồng Công Giáo Việt Nam hiệân
có trên 600 linh mục, 42 Phó Tế Vĩnh Viễn, gần 1,000 tu sĩ nam
nữ và 450,000 giáo dân. Và một sự tái diễn lịch sử
thật kỳ diệu đến kinh ngạc là chính tại cái nôi lịch sử
làng Ninh Cường này, nơi sinh trưởng của Ðức Ông Ða Minh
Mai Thanh Lương, Tòa Thánh đã bổ nhiệm Ngài là vị Giám Mục
Việt Nam đầu tiên trên đất Mỹ, nghĩa là Giám Mục bên
ngoài lãnh thổ Việt Nam. - Chính Ðức Cha Todd Brown, Giám Mục
Giáo Phận Orange, trong cuộc họp báo cũng đã tuyên bố: "
Việc Tòa Thánh bổ nhiệm Ðức Ông Ða Minh Mai Thanh Lương làm
Giám Mục Việt Nam Tiên Khởi tại giáo phận Orange là một
sự công nhận sự đóng góp tuyệt vời và sức mạnh phi
thường của Cộng Ðồng Công Giáo Việt Nam tại đây."
b) Với Thánh Tử Ðạo Valentinô Berrio-Ochoa Vinh, Giám Mục
(1827 - 1861):
Quả thật, với sự kiện sau 470 năm (1533 - 2003) tổ tiên
chúng ta tiếp nhận Tin Mừng của Chúa, Tòa Thánh đã bổ
nhiệm Ðức Ông Mai Thanh Lương là một giáo sĩ xuất thân
từ làng Ninh Cường, cái nôi của Giáo Hội Việt Nam, làm
Giám Mục Tiên Khởi Người Việt trên đất Mỹ, đã nói
lên sự đóng góp tuyệt vời và sức mạnh phi thường của
Cộng Ðồng Công Giáo Việt Nam tại Mỹ, đúng như lời tuyên
bố của Ðức Cha Todd Brown. Nhưng những ai quan sát lịch sử
sẽ còn ngạc nhiên hơn nữa khi được biết chính Ðức Tân
Giám Mục Mai Thanh Lương còn là cháu nội của ông Trùm Mai
Văn Chi, một giáo dân đã can đảm chứa chấp và bảo vệ
Thánh Tử Ðạo Valentinô Berrio Ochoa Vinh, trong gia đình ông
trước sự ruồng bắt của quân lính bắt đạo. Và chính ông
cũng là người đứng tổ chức lễ Tấn Phong Giám Mục cho
Ngài ngay trong nhà mình, đêm ngày 11 rạng ngày 12 tháng 6 năm
1858, nghĩa là cách đây đúng 145 năm (1858 - 2003).
Trong bộ Thiên Hùng Sử (117 Hiển Thánh Tử Ðạo Việt Nam),
phát hành San Jose năm 1990, phần tiểu sử Thánh Giám Mục
Tử Ðạo Ochoa Vinh (trang 377 - 385), chúng ta được biết:
Valentino Berrio Ochoa (tên Việt là Vinh) xuất thân trong một gia
đình đạo đức quý phái nhưng rất nghèo. Cậu sinh ngày
14.02.1827 tại làng Elorrico, Giáo Phận Vich, nước Tây Ban Nha.
Cuộc đời cậu chịu ảnh hưởng rất nhiều của song thân là
những giáo dân có niềm tin sống động và sùng kính đặc
biệt Mẹ Maria. Lúc 12 tuổi, cậu luôn ôm ấp mộng vàng làm
linh mục Dòng Ða Minh và được sang phục vụ tại Việt Nam.
Và ngày 14.08.1851, mộng ước được thụ phong linh mục đã
được Thiên Chúa cho thành đạt. Ba năm sau, cha Vinh qua tỉnh
dòng Ða Minh ở Manila để tìm đường đến Việt Nam. Và ngày
30.03.1858, cùng với cha Riana Hòa và cha Carreras Hiển, Ngài đã
đặt chân lên đất Việt đến trình diện Ðức Cha Sampedro
Xuyên tại Giáo Xứ Kiên Lao, Bùi Chu. - Qua những thư Ngài
gửi về gia đình đã cho biết: Tuy mới đến Việt Nam trên hai
tháng, tiếng Việt chưa thông, nhưng vì cơn bách hại ngày
càng gia tăng khốc liệt, trước nguy cơ có thể bị bắt bất
cứ lúc nào, vì tương lai Giáo Phận Miền Trung, Ðức Cha
Sampedro đã chọn cha Berrio Ochoa Vinh làm Giám Mục Phó với
quyền kế vị.
Theo tài liệu của tác giả Thiên Hùng Sử và qua cuộc
phỏng vấn với Ðức Ông Mai Thanh Lương, chúng tôi được
Ngài cho biết: Ông nội của Ngài là một tri huyện dưới
triều vua Tự Ðức, thường được gọi là ông Huyện Hinh,
thời đó rất có uy tín và thế giá trong huyện Trực Ninh,
tỉnh Nam Ðịnh. Là một gia đình công giáo đạo đức, ông
đã xử dụng uy tín của mình để bảo vệ cho nhiều nhà
truyền giáo ngoại quốc cũng như các linh mục Việt Nam lén
lút âm thầm lui tới truyền giáo trong tỉnh Nam Ðịnh. Do đó
các giáo dân thường gọi ông nội Ngài là ông Trùm với
tên thật là Mai Văn Chi. Bà nội của Ngài, trước khi qua
đời năm 1945, cũng đã kể cho Ngài biết rất nhiều truyện
buồn vui trong những năm ông nội chứa chấp các nhà truyền
giáo tại nhà.
Lễ tấn phong Tân Giám Mục Valentino Ochoa Vinh quả thực là
một sự kiện có một không hai trong lịch sử Giáo Hội. Ðêm
ngày 11 rạng ngày 12 tháng 06 năm 1858, Ðức Cha Sampedro Xuyên
đã làm chủ tế cử hành lễ tấn phong trong nhà ông Trùm
Mai Văn Chi, tại làng Ninh Cường. Lễ nghi được tiến hành
âm thầm giữa đêm thâu, trong kho chứa thóc, không một
tiếng hát, không một người tham dự. Hai cha Riano Hòa và
Carreras Hiển là phụ phong. Mũ của Tân Giám Mục làm bằng
bìa cứng phủ giấy trang kim. Gậy giám mục là một cây nứa,
đầu cuộn bằng rơm cũng bọc giấy trang kim. Lúc đó Tân
Giám Mục Valentinô Vinh mới chỉ có 31 tuổi mà đã phải
trách nhiệm Giáo Phận Miền Trung trên 150,000 giáo dân giữa
cơn cuồng phong bách hại nhất!!
Sau ngày tấn phong, hai Ðức Cha
và hai linh mục lên Giáo Xứ Quần Cống. Ðức Cha Xuyên bị
bắt và bị xử lăng trì ngày 28.07.1858. Còn Ðức Cha Ochoa Vinh
trốn đến làng Hương La, Giáo Xứ Tử Nê, Bắc Ninh. Ba năm
sau Ngài bị bắt ngày 25.10.1861 và bị đóng cũi giải về Hải
Dương. Sau cùng Ngài bị chém đầu tại pháp trường Năm Mẫu
ngày 01.11.1861. Cả hai Giám Mục đã được Ðức Gioan Phaolô
II phong Hiển Thánh ngày 19.06.1988. Và cũng chính tại Thủ Ðô
Vatican muôn thuở, trong Ðại Lễ Phong Thánh, các thân nhân
của Ðức Cha Ochoa Vinh đã tìm gặp Ðức Ông Mai Thanh Lương
để cám ơn vì ông nội Ngài đã chứa chấp và tổ chức
lễ tấn phong giám mục cho Ðức Cha - Ðọc lại những dòng
tài liệu lịch sử này, nào có ai trong chúng ta có thể ngờ
rằng đúng 145 năm sau (1858 - 2003), cháu nội của ông trùm Mai
Văn Chi là Ðức Ông Dominic Mai Thanh Lương lại được tấn
phong Giám Mục cùng ngày 11.06.2003, không phải trong kho đựng
thóc tại làng Ninh Cường nhưng trong Thánh Ðường St Columban,
giữa Trung Tâm Thủ Ðô của Cộng Ðồng Người Việt tại Hoa
Kỳ. Lịch Sử đã tái diễn thật kỳ diệu ngoài sự suy nghĩ
của con người?!
c) Với Lễ Tấn Phong Giám Mục Tiên Khởi Việt Nam Nguyễn
Bá Tòng (1868 - 1949).
Cách đây đúng 70 năm, Giáo Hội Công Giáo Việt Nam đã
hân hoan đón nhận một biến cố lịch sử trọng đại, một
vinh dự đặc biệt cho mọi giáo dân Việt Nam, đồng thời
cũng là niềm vui lớn cho Dân Tộc chúng ta: Ðó là ngày 11
tháng 6 năm 1933, Ðức Cố Giáo Hoàng Piô XI đã tấn phong
tại Ðền Thờ Thánh Phêrô cho vị Giám Mục Tiên Khởi của
Giáo Hội Việt Nam, Ðức Cha Gioan Baotixita Nguyễn Bá Tòng, làm
Giám Mục Phó với quyền kế vị Giáo Phận Phát Diệm. -
Tưởng cũng nên nhắc lại Ðức Cha Nguyễn Bá Tòng, sinh
ngày 07.08.1868 tại Gò Công, Mỹ Tho, thụ phong Linh Mục ngày
19.9.1896. Sau 19 năm làm thư ký Tòa Giám Mục, năm 1915 làm Cha
Sở Bà Rịa, sau đó năm 1926 làm Cha Sở Giáo Xứ Tân Ðịnh,
Sài Gòn. Hai năm sau khi tấn phong Giám Mục ngày 20.10.1935,
Ngài làm Giám Mục Chính Giáo Phận Phát Diệm thay thế Ðức
Cha Marcou Thành về hưu. Ngài tạ thế ngày 11.07.1949, hưởng
thọ 81 tuổi.
Ðến đây Lịch Sử lại tái diễn thật kỳ diệu ngoài dự
đoán của mọi người: Ðúng 70 năm sau (1933 - 2003) ngày vị
Giám Mục Việt Nam Tiên Khởi của Giáo Hội Việt Nam được
tấn phong thì cũng ngày 11 của tháng 6 năm 2003, Tân Giám
Mục Tiên Khởi Người Việt trên đất Mỹ, Ðức Cha Ða Minh
Mai Thanh Lương, cũng thụ phong Giám Mục để phục vụ cho Giáo
Phận Orange. Ðây là một Giáo Phận lớn trong tiểu bang
California, Hoa Kỳ, với diện tích 2,025 cây số vuông, dân số
2,546.289 cư dân, trong đó có 1 triệu 110 ngàn tín hữu công
giáo, gồm đủ các sắc tộc Mỹ, Mễ, Spanish; các sắc dân Á
Châu có Trung Hoa, Việt Nam, Ðại Hàn, Phi Luật Tân, Ấn Ðộ
v.v. với 273 linh mục, 59 Phó Tế Vĩnh Viễn và 484 tu sĩ nam
nữ. - Thống kê cũng cho biết tại Quận Cam có 136,000 người
Việt cư ngụ, trong đó có 32,500 giáo dân công giáo. Ðây
là một Cộng Ðồng Công Giáo lớn nhất tại hải ngoại.
Ðược biết Ðức Ông Mai Thanh Lương là Giám Mục Phụ Tá
thứ hai của Giáo Phận Orange. Vị thứ nhất là Giám Mục Jaime
Soto được tấn phong tháng 5 năm 2000, đặc trách cho giáo dân
Mễ.
d) Với Lễ Tấn Phong Ðức Tân Giám Mục Ða Minh Mai Thanh
Lương.
Theo sự tìm hiểu của chúng tôi nơi nhiều giáo dân trong
Giáo Xứ Maria Nữ Vương Việt Nam New Orleans và nhân viên Văn
phòng Giáo Xứ, với 62 tuổi, Ðức Ông Lương đã nghĩ đến
những ngày về hưu sắp tới và Ngài đang thực hiện dự
án kiến thiết Tân Thánh Ðường Giáo Xứ trên thửa
đất 30 mẫu tây, bên kia đường của thánh đường hiện
tại, với kinh phí dự trù trên 10 triệu mỹ kim. Là một
giáo sĩ bình dân, rộng lượng, cởi mở, luôn vui vẻ tiếp
đón và giúp đỡ mọi người, ngoài tài đánh
"golf" đã học khi làm Tuyên Úy bệnh viện Buffalo,
thích nấu ăn, nhất là các món Việt Nam, Ngài không nghĩ
đến việc Tòa Thánh sẽ chọn làm Giám Mục! Sự bổ nhiệm
quá đột ngột này quả là một bất ngờ khiến Ngài bồn
chồn lo lắng trước trách nhiệm và hồng ân quá lớn lao.
Vì thế với tất cả những ai chúc mừng, Ngài đều xin mọi
người cầu nguyện cho mình.
Khi chúng tôi thắc mắc về sự kiện chọn ngày 11.06.2003
tấn phong Giám Mục, để ngày này trở thành ba lần Tái
Diễn Kỳ Diệu của Lịch Sử qua ba cuộc thụ phong của Ðức Cha
Ochoa Vinh, Ðức Cha Nguyễn Bá Tòng và Ðức Tân Giám Mục Ða
Minh, Ðức Ông Lương cho biết đây là một sự hoàn toàn
tình cờ, không ai xếp đặt trước!!. Vì Ngài được mời
tham dự cuộc Họp Thường Niên của Hội Ðồng Giám Mục Hoa
Kỳ, sẽ tổ chức vào các ngày 19 đến 22.06.2003, tại Thành
phố St Louis, Tiểu bang Missouri, nên ngày tấn phong phải được
tổ chức trước khi đi họp. Ðức Cha Chính Todd Brown xem niên
lịch phụng vụ thấy chỉ có ngày Thứ Tư 11.06.2003 Giáo Hội
kính Thánh Barnaba Tông Ðồ, nên đề nghị Ðức Ông Lương
chọn ngày này và Ngài đã chấp nhận.
Thật không ai ngờ vô tình ngày 11.06.2003 đã trở thành
một niên hiệu đáng ghi nhớ: 145 năm sau ngày tấn phong Thánh
Giám Mục Tử Ðạo Ochoa Vinh; 70 năm sau ngày tấn phong Giám
Mục Việt Nam tiên khởi Gioan Baotixita Nguyễn Bá Tòng và ngày
thụ phong Giám Mục của Ðức Cha Ða Minh Mai Thanh Lương tại
thánh đường St Columban. - Theo chúng tôi được biết trong
Ðại Lễ Tấn Phong Lịch Sử này, Ðức Cha Chính Giáo Phận
Orange Todd Brown là vị Chủ Tế, Ðức Tổng Giám Mục New Orleans
Alfred Hughes và Ðức Cha Phụ Tá Jaime Soto là hai vị Phụ Phong,
với sự hiện diện của ba vị Hồng Y, trên 30 Giám Mục, hàng
trăm linh mục Việt Mỹ, hàng ngàn giáo dân đủ các sắc
tộc của Giáo Phận Orange. Ngoài các phái đoàn các nơi đổ
về Giáo Phận Orange, California, còn có phái đoàn đến từ
Việt Nam, gồm các Giám Mục Sài Gòn, Bùi Chu, Ðà Nẵng,
Phát Diệm và thân nhân gia đình Ngài.
Ðể thi hành Sứ Mệnh cao quý nhưng cũng vô cùng khó
khăn, Ðức Tân Giám Mục Ða Minh đã chọn cho mình Hướng Ði
Mục Vụ: Dưới sự bảo trợ của Mẹ La Vang và các Thánh
Tử Ðạo Việt Nam, Ngài sẽ cố gắng tạo sự Hòa Hợp
Ðoàn Kết Trong Yêu Thương và Phục Vụ giữa Cộng Ðồng
Người Việt tại đây với nhau và với Cộng Ðồng Ðịa
Phương Hoa Kỳ và Các Sắc Tộc Thiểu Số. Vì thế Ðức Cha Mai
Thanh Lương đã chọn cho mình Khẩu Hiệu (Motto): "You' re No
Longer Strangers = Anh Chị Em Không Phải Người Xa Lạ "
(Ephêsô II,19). Ðây là chủ đề Thư Mục Vụ của HÐGMHK công
bố năm 1977, nói lên tinh thần cởi mở thân thiện, khi
đón tiếp những người tỵ nạn và di dân chúng ta đến
định cư tại Hoa Kỳ. - Còn Huy Hiệu Giám Mục (Coat Of Arms) của
Ngài là một khung hình chữ nhật đứng, góc vuông, có
những nét hoa văn theo Văn Hóa Á Ðông, chia thành 4 khung
nhỏ: a) Ðức Mẹ La Vang. b) Các Thánh Tử Ðạo Việt Nam. c)
Chim Ó Huy Hiệu của Hoa Kỳ. d) Trống Ðồng Quê Hương Việt Nam.
VÀI SUY TƯ CỦA TÁC GIẢ BÀI VIẾT NÀY.
Dù khác nhau về giai cấp, tôn giáo, chính kiến hoặc góc
độ nào trong cuộc sống, là người Việt Nam trong hay ngoài
nước, ai trong chúng ta cũng nhìn nhận việc Tòa Thánh Vatican
bổ nhiệm Tân Giám Mục Tiên Khởi Người Việt trên đất
Mỹ, Ða Minh Mai Thanh Lương, là một Sự Kiện Lịch Sử Quan
Trọng của Dân Tộc, một Hãnh Diện và Niềm Vui Lớn của
chúng ta. Nó có nghĩa là một sự Công Nhận Sức Sống Sung
Mãn và Sự Ðóng Góp Phong Phú và Quảng Ðại của Người
Việt trên phần đất Tự Do này. - Ðức Hồng Y Roger M. Mahony,
Tổng Giám Mục Los Angeles, Tổng Giáo Phận lớn nhất Hoa Kỳ,
đã ngỏ lời chào mừng Ðức Tân Giám Mục Ða Minh Mai Thanh
Lương đã viết: " Việc bổ nhiệm này gián tiếp đã
công nhận đức tin kiên vững của người Công Giáo Việt
Nam trên khắp đất nước chúng ta và nhất là đông đảo
Người Việt tập trung tại Giáo Phận Orange. Rất nhiều người
Việt đã phải chịu đau khổ tại quê nhà vì Niềm Tin Tôn
Giáo của họ, vì thế nhiều người Việt buộc phải trốn
khỏi quê hương vì sự đàn áp của người cộng sản."
Với sự kiện lịch sử này, có thể nói Ðức Tân Giám
Mục Mai Thanh Lương và chúng ta đang cùng viết những trang sử
mới cho Cộng Ðồng Người Việt tại Hoa Kỳ, đặc biệt Cộng
Ðồng Công Giáo nơi đây. Ðây cũng là một Vinh Dự Chung ghi
dấu một Khúc Quanh Lịch Sử Quan Trọng, sau 28 năm chúng ta
dời bỏ Quê Hương tỵ nạn cộng sản. Ngoài Vinh Dự Cao Qúy
này, chúng ta đừng quên rằng chúng ta đang đối diện và
chịu trách nhiệm trước Lịch Sử.- Cộng Ðồng Trước Mặt
đang đòi hỏi nơi mỗi người chúng ta hãy biết hy sinh để
Ðoàn Kết Yêu Thương Quang Phục Quê Hương, xóa đi nhữõng
bất hòa, chia rẽ...
Nhân dịp này, Nhật Báo Los Angeles Times, phát hành Thứ Bảy
17.05.93, hai ký giả William Lobdell và Mai Tran, đã đặt vấn đề
Ðoàn Kết của Cộng Ðồng trong bài báo với tựa đề:
"In Orange County, A Bishop Into The Breach " (Tại Quận Cam, Một
Giám Mục Ðang Ði Vào Sự Bất Hòa). Sau khi đã nêu lên
những thành tích tinh thần và vật chất mà Ðức Ông Lương
đã hoàn thành tốt đẹp trong 20 năm tại New Orleans qua ba sự
kiện lớn: Xóa bỏ sự hiểu nhầm và bất hòa giữa những
người Mỹ đen và người Việt tỵ nạn trong giai đoạn đầu
định cư tại tiểu bang Louisiana - Hàn gắn những tranh chấp
giữa những ngư phủ Mỹ và Việt trong việc đánh cá tại
Vịnh Mễ Tây Cơ - Tạo sự Ðoàn Kết giữa các Tôn Giáo
trong Cộng Ðồng Việt và xây dựng sự Hòa Hợp giữa hai
Cộng Ðồng Việt và Mỹ, giữa Chính Quyền Mỹ và người
Việt Nam. Từ nhận định thiết thực này, hai ký giả của Los
Angeles Times đã nêu lên nguyện vọng của nhiều người Việt
tại California hy vọng rằng Tân Giám Mục Tiên Khởi Người
Việt Trên Ðất Mỹ sẽ là Người Lãnh Ðạo Tinh Thần, là
Chất Xúc Tác Liên Kết mọi tín hữu trong Cộng Ðồng Công
Giáo và Cộng Ðồng Người Việt nơi đây. Mọi người tin
tưởng và hy vọng rằng với uy tín và thành tích Ngài đã
thực hiện tại New Orleans sẽ giúp Ðức Tân Giám Mục thành
công trong môi trường mới là Giáo Phận Orange và Cộng
Ðồng Người Việt nơi đây. Mong lắm thay.
Hoa Thịnh Ðốn ngày 11.06.2003.
|