Tân giám mục tiên khởi người Việt trên đất Mỹ
Ða minh Mai Thanh Lương

Với những tái diễn kỳ diệu của lịch sử

Pierre Corneille (1606 - 1684), một triết gia kiêm kịch tác gia nổi tiếng người Pháp đã trình bày một tư tưởng thật chí lý khi ông lý luận về Thời Gian: "Không gì quý bằng Thời Gian, vì đó là Giá Trị của Vĩnh Cửu. Hơn nữa, Thời Gian cũng là một ông thày vĩ đại. Nó an bài và tiên báo rất nhiều sự kiện lịch sử cho con người trong tương lai."

Vì thế, người đời thường nói: Lịch Sử là sự Tái Diễn trong Hiện Tại những gì đã xảy ra trong Quá Khứ. Nghiên cứu những sự kiện đã xảy ra trong Quá Khứ Lịch Sử của bất cứ tổ chức hay đoàn thể nào, người ta đều thấy Tiến Trình Của Lịch Sử thường xảy ra theo đúng quy trình này. Do đó, chúng ta cần tìm hiểu Quá Khứ của Lịch Sử để nhận thức về Tương Lai.

Với nhận định trên, chúng tôi đã cố tìm hiểu tầm quan trọng và ý nghĩa cũng như ảnh hưởng của sự kiện Lần Ðầu Tiên Tòa Thánh Vatican đã bổ nhiệm một Linh mục Việt Nam làm Giám Mục Tiên Khởi trên đất Mỹ trong toàn bộ chiều dài Lịch Sử Của Giáo Hội Công Giáo Việt Nam, kể từ ngày cha ông chúng ta được hân hạnh nhận lãnh Hạt Giống Tin Mừng đến nay, nghĩa là trong suốt thời gian 470 năm qua (1533 - 2003). Quả thực, với tư cách một nhà báo và một người quan sát lịch sử, chúng tôi đã vô cùng bỡ ngỡ kinh ngạc đến sững sờ, khi nhận thấy rằng việc bổ nhiệm trên đây của Tòa Thánh Vatican là kết quả một chuỗi những tái diễn thật kỳ diệu của Lịch Sử.

Dựa trên những tài liệu trong các bộ sử của Giáo Hội Công Giáo Việt Nam, các tài liệu do các cơ quan truyền thông Việt Ngữ cũng như ngoại quốc cung cấp trong thời gian gần đây, chúng tôi xin được hân hạnh trình bày với quý độc giả những Tái Diễn Thật Kỳ Diệu đã xảy ra trong Lịch Sử, xuyên qua việc Tòa Thánh Vatican bổ nhiệm một linh mục Việt Nam làm Giám Mục Tiên Khởi trên Ðất Mỹ.

VATICAN CÔNG BỐ QUYẾT ÐỊNH BỔ NHIỆM GIÁM MỤC VIỆT NAM ÐẦU TIÊN TẠI MỸ.

Trả lời trong cuộc phỏng vấn riêng của nhật báo Người Việt, một cơ quan truyền thông uy tín nhất tại Nam California, Ðức Ông Mai Thanh Lương, vị Tân Giám Mục được chọn cho biết: Ðúng 3 giờ sáng ngày Thứ Ba 08.04.03, Ðức Tổng Giám Mục Gabriel Montalvo, Sứ Thần Tòa Thánh tại Hoa Kỳ, từ Thủ Ðô Hoa Thịnh Ðốn đã hân hoan điện thoại về New Orleans báo tin cho Ngài biết Ðức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã chọn Ngài làm Giám Mục Phụ Tá Giáo Phận Orange, Nam California, Hoa Kỳ, Hiệu Tòa Cabarades. - Sau đó, nguồn tin về việc bổ nhiệm này đã được hoàn toàn giữ kín!! Giới truyền thông địa phương cũng như quốc tế không ai hay, cho tới khi Tòa Thánh Vatican chính thức cho phép công bố qua hai cuộc họp báo: một cuộc họp báo ngày Thứ Sáu 25.04.03 của Ðức Giám Mục Todd Brown tại Thành Phố Orange, Nam California và một cuộc họp báo của Ðức Cha Alfred Hughes, Tổng Giám Mục Tổng Giáo Phận New Orleans, ngày Thứ Hai 28.04.03 tại Thành Phố New Orleans, Tiểu Bang Louisiana, miền Ðông Nam Hoa Kỳ.

Trong cuộc họp báo ngày 25.04.03, cả ba vị Giám Mục của Giáo Phận Orange - Giám Mục Chính Todd Brown, Giám Mục Phó Jaime Soto và Giám Mục hồi hưu Norman Mc Farland - đều hiện diện để giới thiệu nhân vật lịch sử hy hữu này. - Ðức Cha Todd Brown tuyên bố: " Tôi rất hân hạnh giới thiệu với Quý Vị Tân Giám Mục Ða Minh Mai Thanh Lương, Giám Mục Việt Nam Tiên Khởi tại Hoa Kỳ, được Tòa Thánh Vatican bổ nhiệm làm Giám Mục Phụ Tá Giáo Phận Orange... Hiện nay Ngài mới chỉ là người được chọn vào chức vụ Giám Mục (Bishop-Designate). Ðức Ông Lương sẽ chính thức được tấn phong Giám Mục vào ngày Thứ Tư 11.06.03 tại Thánh Ðường St Columban, Thành Phố Garden Grove, California.".- Trong diễn văn giới thiệu Giám Mục được chọn, vị lãnh đạo Giáo Phận Orange cũng đã nhấn mạnh đến Tính Cách Lịch Sử của sự kiện này. Ngài hân hoan bày tỏ sự vui mừng từụ nay đã có thêm một vị Giám Mục Phụ Tá Việt Nam, bên cạnh vị Giám Mục gốc Mễ Tây Cơ Jaime Soto, để chăm sóc cho một giáo phận vốn có nhiều giáo dân gốc Việt và Mễ.

Trong cuộc họp báo ngày 28.04.03, Ðức Tổng Giám Mục Alfred Hughes với nét mặt hân hoan nhưng không giấu được nét u buồn đã tuyên bố: "Ðây là một biến cố đáng ghi nhớ trong Tổng Giáo Phận New Orleans. Chúng ta sắp mất một nhân vật rất đặc biệt là Ðức Ông Mai Thanh Lương. Không một người nào trong tổng giáo phận đã giúp ích cho Cộng Ðồng Người Việt bằng Ngài.... Nhưng tôi cũng nhận định rằng đây là một Hồng Ân của Thiên Chúa, vì Ngài sắp trở thành vị Giám Mục Việt Nam Tiên Khởi tại Mỹ, và chắc chắn Ngài sẽ là người đại diện mang Tiếng Nói của Cộng Ðồng Công Giáo Việt Nam vào Hội Ðồng Giám Mục Hoa Kỳ của chúng ta."

Bản tin về Ðức Tân Giám Mục Ða Minh Mai Thanh Lương đã lan nhanh như sóng cồn. Chỉ vài phút sau cuộc họp báo, bản tin được chuyền qua mạng lưới Internet và tất cả các báo chí Việt Mỹ, các đài phát thanh đi khắp thế giới. Cộng Ðồng Người Việt khắp nơi trên thế giới đều phấn khởi hân hoan đón nhận tin mừng ghi dấu một khúc quanh lịch sử quan trọng, sau 28 năm Cộng Ðồng Người Việt dời bỏ quê hương tỵ nạn cộng sản. Nhân viên Văn Phòng Giáo Xứ của Ðức Tân Giám Mục cho chúng tôi biết, kể từ khi bản tin được loan truyền đi khắp nơi, mỗi ngày hàng trăm điện thư, điện tín, văn thư chúc mừng đã tới tấp bay về Giáo Xứ từ khắp nơi trên thế giới, kể cả rất nhiều người và nhiều tổ chức trong nước. Người ta đặc biệt chú ý đến một điện thư của một thanh niên công giáo Mỹ gốc Việt đang chiến đấu tại Iraq đã gửi về chúc mừng và hứa sẽ thu xếp để về kịp tham dự Ðại Lễ Tấn Phong Giám Mục của Ngài tại Hoa Kỳ.- Riêng với Cộng Ðồng Người Việt không phân biệt tôn giáo tại vùng New Orleans, niềm vui lớn lao của Giáo Hội Công Giáo cũng là một sự mất mát ngậm ngùi đối với Người Cha yêu dấu khả kính của họ sắp phải xa cách!! Là một linh mục đã dày công sáng lập Cộng Ðồng và nhiệt thành điều hành Giáo Xứ Maria Nữ Vương Việt Nam New Orleans trên 20 năm qua, sự ra đi của Ngài là tâm sự chung rất đau buồn cho hầu hết mọi người trong Giáo Xứ và trong Tiểu Bang Louisiana đã từng quen biết Ngài. Và chính Ðức Ông Mai Thanh Lương cũng là người đã có sáng kiến đặt tên bằng Việt Ngữ cho Thành Phố New Orleans thân thương này là "Ngọc Lân".

VÀI NÉT TIỂU SỬ TÂN GIÁM MỤC ÐA MINH MAI THANH LƯƠNG.

Tổng hợp các tài liệu do ký giả Jim Hinch trên Nhật Báo The Orange County Register, và ký giả Peter Finney Jr. trên Tuần Báo Clarion Herald, Cơ Quan Ngôn Luận của Tổng Giáo Phận New Orleans, cũng như các báo chí Việt Ngữ Hải Ngoại, người ta được biết: Tân Giám Mục Ða Minh Mai Thanh Lương sinh ngày 20 tháng 12 năm 1940 tại Giáo Xứ Ninh Cường, Huyện Trực Ninh, Tỉnh Nam Ðịnh, Giáo Phận Bùi Chu, Bắc Việt Nam. Ngài là con trai út trong một gia đình công giáo đạo đức và thế giá của ông cố Mai Ngọc Vỹ và bà cố Phan Thị Khiếu hiện đã quá cố.- Thiên Chúa đã gửi đến cho Ông Bà Cố tất cả 10 người con: 5 người đã qua đời, hiện chỉ còn 5 người. Ba người anh chị sống tại Việt Nam là Linh Mục Mai Ngọc Lợi, 78 tuổi, đang phục vụ Giáo Phận Ban Mê Thuột và 2 người chị gái đã có gia đình. Hai người đang sống tại Hoa Kỳ là ông Mai Ngọc Quỳnh, định cư tại Thành Phố Chicago và người con út là Ðức Ông Ða Minh Mai Thanh Lương, New Orleans.

Lúc thiếu thời, nhờ truyền thống đạo đức của gia đình, cậu Lương đã sớm tình nguyện đáp lại Tiếng Chúa Gọi xin đi tu dâng hiến cuộc đời cho Giáo Hội. Cha Già Cố Liễn đã dìu dắt hướng dẫn cậu những bước đầu tu trì trước khi vào Trường Thử Thánh Gia tại Giáo Xứ Trung Linh. Sau đó cậu được chuyển đến học Tiểu Chủng Viện Ninh Cường của Giáo Phận Bùi Chu.- Khi Hiệp Ðịnh Genève ngày 20.07.1954 phân chia đất nước thành hai miền Nam Bắc theo vĩ tuyến 17, lúc đó cậu Lương, 14 tuổi, đã theo gia đình và chủng viện di cư vào Miền Nam, tiếp tục theo học Tiểu Chủng Viện Thánh Phanxicô, cạnh Nhà Thờ Huyện Sĩ, đường Bùi Thị Xuân, Sài Gòn.

Năm 16 tuổi (1956), nhận thấy cậu Lương là một chủng sinh đạo đức và thông minh, Ðức Cha Phêrô Phạm Ngọc Chi, thời đó làm Giám Mục Giáo Phận Bùi Chu kiêm Giám Ðốc Chương Trình Di Cư và Ðịnh Cư, đã gửi cậu sang du học tại Tiểu Chủng Viện Giáo Phận Buffalo, Tiểu Bang New York, miền Ðông Bắc Hoa Kỳ. Sau đó thày Mai Thanh Lương tiếp tục theo Triết Học và Thần Học Ðại Chủng Viện St Bernard tại Thành Phố Rochester, New York. Sau tốt nghiệp đại chủng viện, thày Mai Thanh Lương còn tiếp tục theo học Ðại Học Canisius, Thành Phố Buffalo và đã tốt nghiệp Cao Học về Tâm Lý Học và Sinh Vật Học (Master Degrees - one in Psychology and one in Biology).

Năm 26 tuổi, thày Mai Thanh Lương đã được hân hạnh Thụ Phong Linh Mục ngày 21 tháng 05 năm 1966 tại Nhà Thờ Chánh Tòa Giáo Phận Buffalo, để về phục vụ cho Giáo Phận gốc là Giáo Phận Ðà Nẵng. Nhưng vì tình hình chiến cuộc, Tân Linh Mục Mai Thanh Lương không thể về Việt Nam nên tiếp tục ở lại phục vụ Giáo Phận Buffalo. Trong các năm 1966 - 1975, Ngài đã phục vụ Giáo Phận trong các chức vụ: Giáo Sư Chủng Viện Buffalo; Tuyên Úy Sinh Viên Công Giáo tại Hoa Kỳ; Tuyên Úy các bệnh viện và Phó Xứ Giáo Xứ St Louis tại Buffalo.

Năm 1969, cùng với một số linh mục, tu sĩ nam nữ và giáo dân du học, cha Lương đã thành lập Cộng Ðồng Giáo Sĩ Tu Sĩ Việt Nam, tiền thân của Liên Ðoàn Công Giáo Việt Nam hiện nay tại Hoa Kỳ và Ngài cũng đã từng làm Chủ Tịch hai tổ chức này. - Sau biến cố đau thương 30. 04. 1975 làm tan nát Quê Hương và Giáo Hội, từng đoàn người dân Việt vì không chấp nhận sống dưới chế độ cộng sản đã lũ lượt bỏ nước đi tìm Tự Do, linh mục Mai Thanh Lương được Giáo Quyền bổ nhiệm đến phục vụ trại tỵ nạn Fort Chaffee, Tiểu Bang Arkansas, Hoa Kỳ, trong các năm 1975 - 1977. Sau đó Ngài đã cùng Ðức Cha Philip M. Hannan, Tổng Giám Mục New Orleans, vận động Chính Phủ Hoa Kỳ để được bảo lãnh hàng ngàn gia đình người Việt di tản và thuyền nhân, không phân biệt tôn giáo, đến định cư tại vùng New Orleans, nhờ đó đã hình thành Cộng Ðồng Người Việt Louisiana, biến vùng sình lầy ngập nước miền Ðông Nam Hoa Ky,ụ kéo dài từ con đường Dwyer Road chạy dài đến Vịnh Mexico thành vùng dân cư phì nhiêu trù phú sầm uất. - Từ ngày 10.12.1983 đến nay, Ngài là người đã sáng lập và điều hành Giáo Xứ Maria Nữ Vương Việt Nam với gần 18,000 giáo dân Việt Nam.

Năm 1984, linh mục Mai Thanh Lương đã tổ chức thành công Ðại Hội Công Giáo Việt Nam Kỳ II tại Thành Phố New Orleans, quy tụ trên 20,000 giáo dân khắp nơi đổ về. Năm 1988, Ngài được Tòa Thánh ân thưởng tước hiệu Ðức Ông (Monsignor).- Từ năm 1989 đến 2001, Ðức Ông Mai Thanh Lương được Hội Ðồng Giám Mục Hoa Kỳ bổ nhiệm làm Giám Ðốc Văn Phòng Mục Vụ Công Giáo Việt Nam tại Hoa Kỳ, hầu như suốt cuộc đời mục vụ của Ngài đều dành cho người Công Giáo Việt Nam ly hương trên đất Mỹ. Vì thế, trong Năm Thánh 2000, Ngài được HÐGMHK trao tặng "Giải Thưởng Tổng Giám Mục Silvano Tomasi ", giải thưởng dành riêng cho những người có công trong Ủy Ban Mục Vụ Di Dân và Tỵ Nạn của Giáo Hội Hoa Kỳ. - Và Hội Ðồng Thành Phố New Orleans cũng vinh danh bằng cách đã lấy tên Ngài đặt tên cho một con đường trong thành phố là "Dominic Mai Avenue".- Nhân ngày 30.04.2000, kỷ niệm 25 năm kết thúc chiến tranh Việt Nam, Nhật Báo The New York Times đã gửi ký giả Gustav Neibuhr về Giáo Xứ Maria Nữ Vương Việt Nam để điều tra và viết phóng sự về một sự kiện khá đặc biệt: Trong khi Giáo Hội Công Giáo Hoa Kỳ bị khủng hoảng trầm trọng vì rất ít người dấn thân đi tu, trái lại Giáo Xứ này lại có rất đông thanh thiếu niên nam nữ dâng hiến cuộc đời cho Thiên Chúa và Tha Nhân trong đời sống tu trì, nhờ sự khích lệ và cổ động nhiệt thành của Ðức Ông Mai Thanh Lương. Qua đó hiện nay Giáo Xứ đã cung cấp cho Giáo Hội Công Giáo Hoa Kỳ hàng trăm linh mục và tu sĩ nam nữ, nhiều linh mục Việt hiện đang làm cha sở giáo xứ Mỹ hoặc bề trên tu viện nam nữ.

Ðể kết thúc những dòng tiểu sử này, chúng tôi không thể nào quên không ghi lại đây Tinh Thần Dấn Thân Phục Vụ Giáo Hội và Quê Hương Việt Nam của Ðức Ông Mai Thanh Lương: Trước cao trào tranh đấu cho Quyền Tự Do Tôn Giáo cho Quê Hương do cha Nguyễn Văn Lý khởi xướng, Ðức Ông Mai Thanh Lương là vị giáo sĩ đầu tiên đã ký tên vào Bản Lên Tiếng Các Linh Mục Việt Nam Hải Ngoại, với 158 chữ ký, được công bố trong cuộc họp báo ngày 15.08.2001 tại Giáo Xứ Mẹ Việt Nam Hoa Thịnh Ðốn. Và chính Ngài cũng là người đã nhiệt tình bảo trợ cho các giáo dân hải ngoại tổ chức rất trọng thể Ðại Lễ Công Bố Bản Lên Tiếng Giáo Dân Việt Nam Hải Ngoại vì Quyền Tự Do Tôn Giáo cho Việt Nam, với trên 24,601 chữ ký, nhân ngày Ðại Lễ Tử Ðạo Việt Nam 24.11.2001 tại Giáo Xứ Maria Nữ Vương Việt Nam, New Orleans. - Sau đó hai văn kiện lịch sử này đã được gửi về Tòa Thánh Vatican đệ trình Ðức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II. Hai văn kiện này chính là nguyên nhân chính khiến Ðức Thánh Cha đã ban Huấn Từ đặc biệt về Quyền Tự Do Tôn Giáo với Hội Ðồng Giám Mục Việt Nam, khi các Ngài yết kiến Ðức Thánh Cha nhân dịp hành hương Ad Limina tháng Giêng năm 2002.

NHỮNG TÁI DIỄN KỲ DIỆU CỦA LỊCH SỬ.

Trên đây chúng tôi đã viết: Người đời thường nói Lịch Sử là sự Tái Diễn trong Hiện Tại những gì đã xảy ra trong Quá Khứ. Với những tài liệu lịch sử được trình bày dưới đây, chúng tôi nghĩ rằng quý độc giả cũng sẽ bỡ ngỡ ngạc nhiên như chúng tôi khi đọc những dòng tài liệu này:

a) Ninh Cường: Cái Nôi Của Giáo Hội Công Giáo Việt Nam.

Theo Khâm Ðịnh Việt Sử Thông Giám Cương Mục, vào năm Nguyên Hòa (1533), dưới triều Vua Lê Trang Tông, có Giáo Sĩ Tây Phương Ignatiô là nhà Truyền Giáo Ðầu Tiên đem Tin Mừng của Ðức Kytô đến giang sơn Việt Nam chúng ta. Ðịa điểm đầu tiên mà nhà truyền giáo này đã theo đường biển đặt chân đến giảng đạo là làng Ninh Cường, Huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Ðịnh, Bắc Việt Nam. Sau đó những bước phôi thai của Giáo Hội Việt Nam được ghi đậm những bước chân Rao Giảng Tin Mừng của các Linh Mục dòng Phan Sinh đến từ Phi Luật Tân. Vì thế người ta có thể nói Giáo Xứ Ninh Cường chính là Cái Nôi Lịch Sử của Giáo Hội Công Giáo Việt Nam.

Từ cái nôi lịch sử này, nhờ sự quan phòng huyền nhiệm của Thiên Chúa, Hạt Giống Tin Mừng được tung gieo, đã âm thầm lớn lên, sinh hoa kết trái trên miền đất Việt đã thấm nhuần máu đào của trên 130,000 Anh Hùụng Tử Ðạo, Giáo Hội Công Giáo Việt Nam đã trưởng thành với việc Tòa Thánh thiết lập hàng Giáo Phẩm và 25 Giáo Phận coi sóc gần 8,000.000 giáo dân. Bất cứ ai trong chúng ta, kể cả những nhà truyền giáo đầu tiên đặt chân đến Ninh Cường lại có thể ngờ rằng chỉ trong 470 năm sau (1533- 2003), qua biến cố 30.04.1975, hiện nay tại hải ngoại đang có hàng ngàn linh mục, tu sĩ nam nữ và hàng trăm ngàn giáo dân Việt Nam đang bước theo vết chân các nhà truyền giáo xa xưa. Họ là những Ignatiô của thời đại đang đi rao giảng Tin Mừng cho những dân tộc khác bên ngoài Việt Nam!! Họ đang trả lại món nợ tinh thần là Niềm Tin Công Giáo mà cha ông họ đã nhận lãnh.

Riêng tại Hoa Kỳ, Cộng Ðồng Công Giáo Việt Nam hiệân có trên 600 linh mục, 42 Phó Tế Vĩnh Viễn, gần 1,000 tu sĩ nam nữ và 450,000 giáo dân. Và một sự tái diễn lịch sử thật kỳ diệu đến kinh ngạc là chính tại cái nôi lịch sử làng Ninh Cường này, nơi sinh trưởng của Ðức Ông Ða Minh Mai Thanh Lương, Tòa Thánh đã bổ nhiệm Ngài là vị Giám Mục Việt Nam đầu tiên trên đất Mỹ, nghĩa là Giám Mục bên ngoài lãnh thổ Việt Nam. - Chính Ðức Cha Todd Brown, Giám Mục Giáo Phận Orange, trong cuộc họp báo cũng đã tuyên bố: " Việc Tòa Thánh bổ nhiệm Ðức Ông Ða Minh Mai Thanh Lương làm Giám Mục Việt Nam Tiên Khởi tại giáo phận Orange là một sự công nhận sự đóng góp tuyệt vời và sức mạnh phi thường của Cộng Ðồng Công Giáo Việt Nam tại đây."

b) Với Thánh Tử Ðạo Valentinô Berrio-Ochoa Vinh, Giám Mục (1827 - 1861):

Quả thật, với sự kiện sau 470 năm (1533 - 2003) tổ tiên chúng ta tiếp nhận Tin Mừng của Chúa, Tòa Thánh đã bổ nhiệm Ðức Ông Mai Thanh Lương là một giáo sĩ xuất thân từ làng Ninh Cường, cái nôi của Giáo Hội Việt Nam, làm Giám Mục Tiên Khởi Người Việt trên đất Mỹ, đã nói lên sự đóng góp tuyệt vời và sức mạnh phi thường của Cộng Ðồng Công Giáo Việt Nam tại Mỹ, đúng như lời tuyên bố của Ðức Cha Todd Brown. Nhưng những ai quan sát lịch sử sẽ còn ngạc nhiên hơn nữa khi được biết chính Ðức Tân Giám Mục Mai Thanh Lương còn là cháu nội của ông Trùm Mai Văn Chi, một giáo dân đã can đảm chứa chấp và bảo vệ Thánh Tử Ðạo Valentinô Berrio Ochoa Vinh, trong gia đình ông trước sự ruồng bắt của quân lính bắt đạo. Và chính ông cũng là người đứng tổ chức lễ Tấn Phong Giám Mục cho Ngài ngay trong nhà mình, đêm ngày 11 rạng ngày 12 tháng 6 năm 1858, nghĩa là cách đây đúng 145 năm (1858 - 2003).

Trong bộ Thiên Hùng Sử (117 Hiển Thánh Tử Ðạo Việt Nam), phát hành San Jose năm 1990, phần tiểu sử Thánh Giám Mục Tử Ðạo Ochoa Vinh (trang 377 - 385), chúng ta được biết: Valentino Berrio Ochoa (tên Việt là Vinh) xuất thân trong một gia đình đạo đức quý phái nhưng rất nghèo. Cậu sinh ngày 14.02.1827 tại làng Elorrico, Giáo Phận Vich, nước Tây Ban Nha. Cuộc đời cậu chịu ảnh hưởng rất nhiều của song thân là những giáo dân có niềm tin sống động và sùng kính đặc biệt Mẹ Maria. Lúc 12 tuổi, cậu luôn ôm ấp mộng vàng làm linh mục Dòng Ða Minh và được sang phục vụ tại Việt Nam. Và ngày 14.08.1851, mộng ước được thụ phong linh mục đã được Thiên Chúa cho thành đạt. Ba năm sau, cha Vinh qua tỉnh dòng Ða Minh ở Manila để tìm đường đến Việt Nam. Và ngày 30.03.1858, cùng với cha Riana Hòa và cha Carreras Hiển, Ngài đã đặt chân lên đất Việt đến trình diện Ðức Cha Sampedro Xuyên tại Giáo Xứ Kiên Lao, Bùi Chu. - Qua những thư Ngài gửi về gia đình đã cho biết: Tuy mới đến Việt Nam trên hai tháng, tiếng Việt chưa thông, nhưng vì cơn bách hại ngày càng gia tăng khốc liệt, trước nguy cơ có thể bị bắt bất cứ lúc nào, vì tương lai Giáo Phận Miền Trung, Ðức Cha Sampedro đã chọn cha Berrio Ochoa Vinh làm Giám Mục Phó với quyền kế vị.

Theo tài liệu của tác giả Thiên Hùng Sử và qua cuộc phỏng vấn với Ðức Ông Mai Thanh Lương, chúng tôi được Ngài cho biết: Ông nội của Ngài là một tri huyện dưới triều vua Tự Ðức, thường được gọi là ông Huyện Hinh, thời đó rất có uy tín và thế giá trong huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Ðịnh. Là một gia đình công giáo đạo đức, ông đã xử dụng uy tín của mình để bảo vệ cho nhiều nhà truyền giáo ngoại quốc cũng như các linh mục Việt Nam lén lút âm thầm lui tới truyền giáo trong tỉnh Nam Ðịnh. Do đó các giáo dân thường gọi ông nội Ngài là ông Trùm với tên thật là Mai Văn Chi. Bà nội của Ngài, trước khi qua đời năm 1945, cũng đã kể cho Ngài biết rất nhiều truyện buồn vui trong những năm ông nội chứa chấp các nhà truyền giáo tại nhà.

Lễ tấn phong Tân Giám Mục Valentino Ochoa Vinh quả thực là một sự kiện có một không hai trong lịch sử Giáo Hội. Ðêm ngày 11 rạng ngày 12 tháng 06 năm 1858, Ðức Cha Sampedro Xuyên đã làm chủ tế cử hành lễ tấn phong trong nhà ông Trùm Mai Văn Chi, tại làng Ninh Cường. Lễ nghi được tiến hành âm thầm giữa đêm thâu, trong kho chứa thóc, không một tiếng hát, không một người tham dự. Hai cha Riano Hòa và Carreras Hiển là phụ phong. Mũ của Tân Giám Mục làm bằng bìa cứng phủ giấy trang kim. Gậy giám mục là một cây nứa, đầu cuộn bằng rơm cũng bọc giấy trang kim. Lúc đó Tân Giám Mục Valentinô Vinh mới chỉ có 31 tuổi mà đã phải trách nhiệm Giáo Phận Miền Trung trên 150,000 giáo dân giữa cơn cuồng phong bách hại nhất!! 

Sau ngày tấn phong, hai Ðức Cha và hai linh mục lên Giáo Xứ Quần Cống. Ðức Cha Xuyên bị bắt và bị xử lăng trì ngày 28.07.1858. Còn Ðức Cha Ochoa Vinh trốn đến làng Hương La, Giáo Xứ Tử Nê, Bắc Ninh. Ba năm sau Ngài bị bắt ngày 25.10.1861 và bị đóng cũi giải về Hải Dương. Sau cùng Ngài bị chém đầu tại pháp trường Năm Mẫu ngày 01.11.1861. Cả hai Giám Mục đã được Ðức Gioan Phaolô II phong Hiển Thánh ngày 19.06.1988. Và cũng chính tại Thủ Ðô Vatican muôn thuở, trong Ðại Lễ Phong Thánh, các thân nhân của Ðức Cha Ochoa Vinh đã tìm gặp Ðức Ông Mai Thanh Lương để cám ơn vì ông nội Ngài đã chứa chấp và tổ chức lễ tấn phong giám mục cho Ðức Cha - Ðọc lại những dòng tài liệu lịch sử này, nào có ai trong chúng ta có thể ngờ rằng đúng 145 năm sau (1858 - 2003), cháu nội của ông trùm Mai Văn Chi là Ðức Ông Dominic Mai Thanh Lương lại được tấn phong Giám Mục cùng ngày 11.06.2003, không phải trong kho đựng thóc tại làng Ninh Cường nhưng trong Thánh Ðường St Columban, giữa Trung Tâm Thủ Ðô của Cộng Ðồng Người Việt tại Hoa Kỳ. Lịch Sử đã tái diễn thật kỳ diệu ngoài sự suy nghĩ của con người?!

c) Với Lễ Tấn Phong Giám Mục Tiên Khởi Việt Nam Nguyễn Bá Tòng (1868 - 1949).

Cách đây đúng 70 năm, Giáo Hội Công Giáo Việt Nam đã hân hoan đón nhận một biến cố lịch sử trọng đại, một vinh dự đặc biệt cho mọi giáo dân Việt Nam, đồng thời cũng là niềm vui lớn cho Dân Tộc chúng ta: Ðó là ngày 11 tháng 6 năm 1933, Ðức Cố Giáo Hoàng Piô XI đã tấn phong tại Ðền Thờ Thánh Phêrô cho vị Giám Mục Tiên Khởi của Giáo Hội Việt Nam, Ðức Cha Gioan Baotixita Nguyễn Bá Tòng, làm Giám Mục Phó với quyền kế vị Giáo Phận Phát Diệm. - Tưởng cũng nên nhắc lại Ðức Cha Nguyễn Bá Tòng, sinh ngày 07.08.1868 tại Gò Công, Mỹ Tho, thụ phong Linh Mục ngày 19.9.1896. Sau 19 năm làm thư ký Tòa Giám Mục, năm 1915 làm Cha Sở Bà Rịa, sau đó năm 1926 làm Cha Sở Giáo Xứ Tân Ðịnh, Sài Gòn. Hai năm sau khi tấn phong Giám Mục ngày 20.10.1935, Ngài làm Giám Mục Chính Giáo Phận Phát Diệm thay thế Ðức Cha Marcou Thành về hưu. Ngài tạ thế ngày 11.07.1949, hưởng thọ 81 tuổi.

Ðến đây Lịch Sử lại tái diễn thật kỳ diệu ngoài dự đoán của mọi người: Ðúng 70 năm sau (1933 - 2003) ngày vị Giám Mục Việt Nam Tiên Khởi của Giáo Hội Việt Nam được tấn phong thì cũng ngày 11 của tháng 6 năm 2003, Tân Giám Mục Tiên Khởi Người Việt trên đất Mỹ, Ðức Cha Ða Minh Mai Thanh Lương, cũng thụ phong Giám Mục để phục vụ cho Giáo Phận Orange. Ðây là một Giáo Phận lớn trong tiểu bang California, Hoa Kỳ, với diện tích 2,025 cây số vuông, dân số 2,546.289 cư dân, trong đó có 1 triệu 110 ngàn tín hữu công giáo, gồm đủ các sắc tộc Mỹ, Mễ, Spanish; các sắc dân Á Châu có Trung Hoa, Việt Nam, Ðại Hàn, Phi Luật Tân, Ấn Ðộ v.v. với 273 linh mục, 59 Phó Tế Vĩnh Viễn và 484 tu sĩ nam nữ. - Thống kê cũng cho biết tại Quận Cam có 136,000 người Việt cư ngụ, trong đó có 32,500 giáo dân công giáo. Ðây là một Cộng Ðồng Công Giáo lớn nhất tại hải ngoại. Ðược biết Ðức Ông Mai Thanh Lương là Giám Mục Phụ Tá thứ hai của Giáo Phận Orange. Vị thứ nhất là Giám Mục Jaime Soto được tấn phong tháng 5 năm 2000, đặc trách cho giáo dân Mễ.

d) Với Lễ Tấn Phong Ðức Tân Giám Mục Ða Minh Mai Thanh Lương.

Theo sự tìm hiểu của chúng tôi nơi nhiều giáo dân trong Giáo Xứ Maria Nữ Vương Việt Nam New Orleans và nhân viên Văn phòng Giáo Xứ, với 62 tuổi, Ðức Ông Lương đã nghĩ đến những ngày về hưu sắp tới và Ngài đang thực hiện dự án kiến thiết Tân Thánh Ðường Giáo Xứ trên thửa đất 30 mẫu tây, bên kia đường của thánh đường hiện tại, với kinh phí dự trù trên 10 triệu mỹ kim. Là một giáo sĩ bình dân, rộng lượng, cởi mở, luôn vui vẻ tiếp đón và giúp đỡ mọi người, ngoài tài đánh "golf" đã học khi làm Tuyên Úy bệnh viện Buffalo, thích nấu ăn, nhất là các món Việt Nam, Ngài không nghĩ đến việc Tòa Thánh sẽ chọn làm Giám Mục! Sự bổ nhiệm quá đột ngột này quả là một bất ngờ khiến Ngài bồn chồn lo lắng trước trách nhiệm và hồng ân quá lớn lao. Vì thế với tất cả những ai chúc mừng, Ngài đều xin mọi người cầu nguyện cho mình.

Khi chúng tôi thắc mắc về sự kiện chọn ngày 11.06.2003 tấn phong Giám Mục, để ngày này trở thành ba lần Tái Diễn Kỳ Diệu của Lịch Sử qua ba cuộc thụ phong của Ðức Cha Ochoa Vinh, Ðức Cha Nguyễn Bá Tòng và Ðức Tân Giám Mục Ða Minh, Ðức Ông Lương cho biết đây là một sự hoàn toàn tình cờ, không ai xếp đặt trước!!. Vì Ngài được mời tham dự cuộc Họp Thường Niên của Hội Ðồng Giám Mục Hoa Kỳ, sẽ tổ chức vào các ngày 19 đến 22.06.2003, tại Thành phố St Louis, Tiểu bang Missouri, nên ngày tấn phong phải được tổ chức trước khi đi họp. Ðức Cha Chính Todd Brown xem niên lịch phụng vụ thấy chỉ có ngày Thứ Tư 11.06.2003 Giáo Hội kính Thánh Barnaba Tông Ðồ, nên đề nghị Ðức Ông Lương chọn ngày này và Ngài đã chấp nhận.

Thật không ai ngờ vô tình ngày 11.06.2003 đã trở thành một niên hiệu đáng ghi nhớ: 145 năm sau ngày tấn phong Thánh Giám Mục Tử Ðạo Ochoa Vinh; 70 năm sau ngày tấn phong Giám Mục Việt Nam tiên khởi Gioan Baotixita Nguyễn Bá Tòng và ngày thụ phong Giám Mục của Ðức Cha Ða Minh Mai Thanh Lương tại thánh đường St Columban. - Theo chúng tôi được biết trong Ðại Lễ Tấn Phong Lịch Sử này, Ðức Cha Chính Giáo Phận Orange Todd Brown là vị Chủ Tế, Ðức Tổng Giám Mục New Orleans Alfred Hughes và Ðức Cha Phụ Tá Jaime Soto là hai vị Phụ Phong, với sự hiện diện của ba vị Hồng Y, trên 30 Giám Mục, hàng trăm linh mục Việt Mỹ, hàng ngàn giáo dân đủ các sắc tộc của Giáo Phận Orange. Ngoài các phái đoàn các nơi đổ về Giáo Phận Orange, California, còn có phái đoàn đến từ Việt Nam, gồm các Giám Mục Sài Gòn, Bùi Chu, Ðà Nẵng, Phát Diệm và thân nhân gia đình Ngài.

Ðể thi hành Sứ Mệnh cao quý nhưng cũng vô cùng khó khăn, Ðức Tân Giám Mục Ða Minh đã chọn cho mình Hướng Ði Mục Vụ: Dưới sự bảo trợ của Mẹ La Vang và các Thánh Tử Ðạo Việt Nam, Ngài sẽ cố gắng tạo sự Hòa Hợp Ðoàn Kết Trong Yêu Thương và Phục Vụ giữa Cộng Ðồng Người Việt tại đây với nhau và với Cộng Ðồng Ðịa Phương Hoa Kỳ và Các Sắc Tộc Thiểu Số. Vì thế Ðức Cha Mai Thanh Lương đã chọn cho mình Khẩu Hiệu (Motto): "You' re No Longer Strangers = Anh Chị Em Không Phải Người Xa Lạ " (Ephêsô II,19). Ðây là chủ đề Thư Mục Vụ của HÐGMHK công bố năm 1977, nói lên tinh thần cởi mở thân thiện, khi đón tiếp những người tỵ nạn và di dân chúng ta đến định cư tại Hoa Kỳ. - Còn Huy Hiệu Giám Mục (Coat Of Arms) của Ngài là một khung hình chữ nhật đứng, góc vuông, có những nét hoa văn theo Văn Hóa Á Ðông, chia thành 4 khung nhỏ: a) Ðức Mẹ La Vang. b) Các Thánh Tử Ðạo Việt Nam. c) Chim Ó Huy Hiệu của Hoa Kỳ. d) Trống Ðồng Quê Hương Việt Nam.

VÀI SUY TƯ CỦA TÁC GIẢ BÀI VIẾT NÀY.

Dù khác nhau về giai cấp, tôn giáo, chính kiến hoặc góc độ nào trong cuộc sống, là người Việt Nam trong hay ngoài nước, ai trong chúng ta cũng nhìn nhận việc Tòa Thánh Vatican bổ nhiệm Tân Giám Mục Tiên Khởi Người Việt trên đất Mỹ, Ða Minh Mai Thanh Lương, là một Sự Kiện Lịch Sử Quan Trọng của Dân Tộc, một Hãnh Diện và Niềm Vui Lớn của chúng ta. Nó có nghĩa là một sự Công Nhận Sức Sống Sung Mãn và Sự Ðóng Góp Phong Phú và Quảng Ðại của Người Việt trên phần đất Tự Do này. - Ðức Hồng Y Roger M. Mahony, Tổng Giám Mục Los Angeles, Tổng Giáo Phận lớn nhất Hoa Kỳ, đã ngỏ lời chào mừng Ðức Tân Giám Mục Ða Minh Mai Thanh Lương đã viết: " Việc bổ nhiệm này gián tiếp đã công nhận đức tin kiên vững của người Công Giáo Việt Nam trên khắp đất nước chúng ta và nhất là đông đảo Người Việt tập trung tại Giáo Phận Orange. Rất nhiều người Việt đã phải chịu đau khổ tại quê nhà vì Niềm Tin Tôn Giáo của họ, vì thế nhiều người Việt buộc phải trốn khỏi quê hương vì sự đàn áp của người cộng sản."

Với sự kiện lịch sử này, có thể nói Ðức Tân Giám Mục Mai Thanh Lương và chúng ta đang cùng viết những trang sử mới cho Cộng Ðồng Người Việt tại Hoa Kỳ, đặc biệt Cộng Ðồng Công Giáo nơi đây. Ðây cũng là một Vinh Dự Chung ghi dấu một Khúc Quanh Lịch Sử Quan Trọng, sau 28 năm chúng ta dời bỏ Quê Hương tỵ nạn cộng sản. Ngoài Vinh Dự Cao Qúy này, chúng ta đừng quên rằng chúng ta đang đối diện và chịu trách nhiệm trước Lịch Sử.- Cộng Ðồng Trước Mặt đang đòi hỏi nơi mỗi người chúng ta hãy biết hy sinh để Ðoàn Kết Yêu Thương Quang Phục Quê Hương, xóa đi nhữõng bất hòa, chia rẽ...

Nhân dịp này, Nhật Báo Los Angeles Times, phát hành Thứ Bảy 17.05.93, hai ký giả William Lobdell và Mai Tran, đã đặt vấn đề Ðoàn Kết của Cộng Ðồng trong bài báo với tựa đề: "In Orange County, A Bishop Into The Breach " (Tại Quận Cam, Một Giám Mục Ðang Ði Vào Sự Bất Hòa). Sau khi đã nêu lên những thành tích tinh thần và vật chất mà Ðức Ông Lương đã hoàn thành tốt đẹp trong 20 năm tại New Orleans qua ba sự kiện lớn: Xóa bỏ sự hiểu nhầm và bất hòa giữa những người Mỹ đen và người Việt tỵ nạn trong giai đoạn đầu định cư tại tiểu bang Louisiana - Hàn gắn những tranh chấp giữa những ngư phủ Mỹ và Việt trong việc đánh cá tại Vịnh Mễ Tây Cơ - Tạo sự Ðoàn Kết giữa các Tôn Giáo trong Cộng Ðồng Việt và xây dựng sự Hòa Hợp giữa hai Cộng Ðồng Việt và Mỹ, giữa Chính Quyền Mỹ và người Việt Nam. Từ nhận định thiết thực này, hai ký giả của Los Angeles Times đã nêu lên nguyện vọng của nhiều người Việt tại California hy vọng rằng Tân Giám Mục Tiên Khởi Người Việt Trên Ðất Mỹ sẽ là Người Lãnh Ðạo Tinh Thần, là Chất Xúc Tác Liên Kết mọi tín hữu trong Cộng Ðồng Công Giáo và Cộng Ðồng Người Việt nơi đây. Mọi người tin tưởng và hy vọng rằng với uy tín và thành tích Ngài đã thực hiện tại New Orleans sẽ giúp Ðức Tân Giám Mục thành công trong môi trường mới là Giáo Phận Orange và Cộng Ðồng Người Việt nơi đây. Mong lắm thay.

Hoa Thịnh Ðốn ngày 11.06.2003.