Thánh lễ an táng Đức Cố Hồng Y Phaolô Giuse Phạm Đình Tụng ngày 26/2/2009

HÀ NỘI - Thánh lễ an táng Đức Cố Hồng Y Phaolô Giuse diễn ra từ 9h00 tới 11h15. Thánh lễ đồng tế với 21 giám mục, 550 linh mục và khoảng hơn 20 ngàn người trong cộng đoàn tham dự

Gần 4g sáng mưa xuân tạnh, dòng người đã tấp nập đổ về Hà Nội, các phố dẫn đến quảng trường Nữ vương Hoà Bình trước Nhà thờ Chính Toà được dành riêng cho lễ tang.

Dọc phố Nhà Chung và dọc lối đi từ Toà Giám Mục qua nhà thờ đến lễ đài có đặt các ti vi màn ảnh rộng để truyền hình trực tiếp cho giáo dân theo dõi.

Linh cữu Đức Hồng Y đã được chuyển ra lễ đài, nằm yên lặng, khiêm tốn và trang trọng trên thảm đỏ trước bàn thờ.

Lễ đài nhìn ra quảng trường Nữ Vương Hoà Bình, nơi tiền đường nhà thờ gặp 4 con phố nhỏ là Nhà Thờ, Nhà Chung, Lý Quốc Sư, Ấu Triệu.

Lễ đài được trang trí mầu tím-đỏ. Hậu cảnh có hình một trái tim và một một mũi neo lồng vào nhau, cùng gắn vào ba vòng tròn nhỏ nằm bên trên, dưới một thánh giá lớn kết bằng hoa. Bên dưới những biểu tượng ấy là câu khẩu hiệu của Đức Hồng Y: “Chúng con tin ở tình yêu Thiên Chúa”.

Khoảng 8 h 30 đoàn đồng tế tiến bước từ Toà Tổng Giám Mục. Đoàn gốm có 21 đức giám mục và khoảng 550 linh mục thuộc nhiều giáo phận khác nhau.

Đoàn đồng tế đi dọc phố Nhà Chung, vào quảng trường Đức Mẹ Nữ Vương Hoà Bình, và tiến lên lễ đài giữa một biển người đầu trắng những vòng khăn tang.

Ước tính có khoảng hơn 20 nghìn người tham dự thánh lễ, mọi người đứng hoặc ngồi kín khu vực Nhà thờ Chính Toà, Toà Giám Mục, quảng trường Nữ Vương Hoà Bình và gần kín 4 con phố Nhà Thờ, Nhà Chung, Lý Quốc Sư, Ấu Triệu.

Bên trái lễ đài là các nam nữ tu sĩ và các đại biểu. Trong số tu sĩ, chúng tôi thấy đại diện của hầu hết các hội dòng có nhà chính ở Miền Bắc. Trong số các đại biểu ngồi tham dự thánh lễ, chúng tôi thấy có tuỳ viên Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Hà Nội và đoàn các Hàn kiều đang sinh sống tại Hà Nội.

Bên phải lễ đài một phần dành cho các tu sĩ và một phần dành cho ca đoàn tổng hợp gồm khoảng 250 ca viên của các giáo xứ Nhà thờ Chính Toà, Thái Hà, Hàm Long và Dòng Thánh Phaolô thành Chartres. Phía sau cánh trái là đội kèn Hàm Long và đội kèn đến từ Thái Bình, đối xứng với đội trống Nội Hồ, Thạch Bích ngồi phía bên kia.

Tới lễ đài, ổn định vị trí, Cha Antôn Phạm Văn Dũng, Phó Chánh Văn Phòng Toà TGM lần lượt đọc các điện văn phân ưu của Đức Thánh Cha Benedict XVI, của Đức Hồng Y Quốc Vụ Khanh, của Bộ Truyền giáo.

Cha Gioan Lê Trọng Cung, Chánh Văn Phòng, đọc điện văn của Đức Hồng Y Quốc Vụ Khanh bổ nhiệm Đức Hồng Y - Tổng Giám Mục G.B Phạm Minh Mẫn, làm Đặc sứ của Đức Thánh Cha trong thánh lễ an táng Đức Hồng Y Phaolô-Giuse.

Khoảng 9 h, ĐHY Gioan-Baotixita mở đầu thánh lễ. Ngài nói đến tình yêu thương của Đức Thánh Cha đối với TGP Hà Nội, đối với Đức Hồng Y Phaolô - Giuse và mời gọi cộng đoàn sám hối để dâng lễ cầu nguyện cho Đức Cố Hồng Y.

Đức cha Phaolô Nguyễn Văn Hoà, giảng một bài giảng ngắn gọn và súc tích. Dựa trên lời Chúa, ngài quả quyết rằng: “ĐHY Phaolô Giuse Phạm Đình Tụng, hưởng thọ 90 tuổi, thật đáng kính trọng không phải vì ngài đã sống lâu cho bằng ngài đã sống công chính, đẹp lòng Chúa”... “Hết lòng tin tưởng vào quyền năng và tình thương của Thiên Chúa”.

Đức cha Nguyễn Văn Hoà nói tiếp: “Đức Hồng Y luôn vững lòng cậy trông và thường xuyên trung tín trong suốt các chặng đường tiếp theo của ngài. Đó chính là bí quyết lý giải các ơn Thiên Chúa đã ban cho Giáo hội qua bàn tay và nhiệt tâm của ĐHY Phaolô - Giuse. Chúng ta hãy noi gương Đức Hồng Y Phaolô Giuse luôn nhận biết và tin tưởng vào ơn Chúa, chuẩn bị hành trang cho cuộc sống đời sau và thường xuyên làm việc thiện”.

Thay mặt TGP Giáo Phận Hà Nội, Đức TGM Giuse Ngô Quang Kiệt đã nói lên tâm tình tạ ơn Chúa và tri ân Toà Thánh và các đấng bậc liên quan ở Toà Thánh. Ngài cũng cám ơn ông Thủ tướng Chính phủ, MTTQ-Chính quyền-UBND-Ban Tôn giáo của Hà Nội, Bắc Ninh, Ninh Bình, cám ơn Toà đại sứ Hoa Kỳ v.v…, đã gửi điện văn và mang hoa đến phân ưu với TGP Hà Nội.

Tiếp theo, Đức TGM Giuse Ngô Quang Kiệt cũng cám ơn ĐHY - Tổng Giám Mục G.B Phạm Minh Mẫn, Đức cha Chủ tịch HĐGM Việt Nam, quý đức cha, quý linh mục tu sĩ nam nữ, quý ông bà anh chị em giáo dân và tất cả những ai đã góp phần tổ chức và phục vụ trong lễ tang này. Người ta thấy đấy là một bài cám ơn súc tích, ngắn gọn, đầy đủ, không thiếu và không thừa ai.

Đức cha Phêrô Nguyễn Văn Nhơn, Chủ tịch HĐGM Việt Nam, cử hành nghi thức tiễn biệt.

Đức cha Giuse Chu Văn Minh, đại diện Cộng đoàn dân Chúa, đọc lời tiễn biệt Đức Hồng Y. Ngài thưa: “Cha luôn là một con người chân chính, một mục tử nhân hiền, một người thầy gương mẫu, một nhà lãnh đạo đức tin kiên cường, một chứng nhân Tin mừng của thời đại. Cha đã ra đi, song hình ảnh của cha còn ghi khắc trong trái tim mỗi người chúng con, tinh thần của cha còn sống động trong tâm trí chúng con, lý tưởng của cha còn hướng dẫn đời sống đức tin của chúng con. Lịch sử kiên cường bảo vệ đức tin của Giáo Hội miền Bắc hơn nửa thế kỷ qua đã ghi đậm ấn dấu của cha và ảnh hưởng đó còn tồn tại đến những thế hệ tương lai.”

Đấy là những chia sẻ thốt ra từ đáy lòng hết sức cảm động, tâm tình và là những tổng kết xác đáng về cuộc đời Đức Hồng Y.

Cuối cùng cộng đoàn tiễn biệt Đức Hồng Y. Quý thầy Đại Chủng sinh đã cung nghinh linh cữu Đức Hồng Y từ lễ đài vào trong nhà thờ chính toà. Trước khi linh cữu ẩn khuất sau tấm phông tím của lễ đài quý thầy còn hạ thấp một đầu linh cữu xuống phía cộng đoàn như thể Đức Hồng Y đang cúi đầu từ biệt mọi người. Cùng lúc ấy cộng đoàn không thể nói gì khác hơn là vỗ tay từ biệt ngài - một kiểu vỗ tay rất đặc biệt và cũng ấn tượng và cảm động, vỗ tay trong nước mắt, trong tạ ơn.

Đoàn đồng tế cùng các nam nữ tu sĩ và thân nhân theo linh cữu vào bên trong nhà thờ. Đức Hồng Y được an táng nơi huyệt mộ nằm ở bàn thờ cạnh, phía trái cung thánh, đối xứng với Đức Hồng Y Giuse Maria Trịnh Văn Căn nằm ở phía bên kia.

Tại huyệt mộ Đức cha Giuse Đặng Đức Ngân cử hành nghi thức hạ huyệt, rồi mỗi người có mặt cầm một bông hoa hồng trắng thả xuống linh cữu Đức Hồng Y trước khi đổ cát và đặt các tấm đan. Trong khi đó ca đoàn vẫn liên tục hát những bài thánh ca chứa chan niềm tin yêu và hy vọng.

Lễ an táng kết thúc lúc khoảng 11 h 15. Một hồi sau, nhà thờ và phố xá trở lại bình thường và được các thành viên trong gia đình Thánh Tâm quét dọn sạch sẽ. Hàng nghìn người vẫn còn lưu luyến và dừng lại cầu nguyện ở vườn hoà Toà Khâm Sứ, ở quảng trường Đức Mẹ Nữ Vương Hoà Bình.

Thật là một lễ an táng tuyệt vời, vượt quá sự tưởng tượng của mọi người: Nghi lễ hết sức trang trọng, ca đoàn hát quá hay, cộng đoàn rất trật tự, âm thanh hoàn hảo, các nghi thức diễn ra nhịp nhàng.

Đó là kết quả của lòng yêu thương kính trọng của mọi người đối với Đức Hồng Y đồng thời là kết quả của sự đoàn kết, gắn bó, thống nhất của Tổng Giáo Phận Hà Nội.

Lễ an táng Đức Hồng Y là một lời chứng sống động cho những giá trị của Tin mừng đang thấm sâu và đơm hoa kết quả giữa lòng dân tộc và đất nước này.

Tất cả là ơn Chúa.

Bài giảng thánh lễ an táng Đức cố Hồng Y Phaolô Giuse

Chúng ta cùng dâng thánh lễ cầu nguyện cho Đức Hồng Y Phaolô Giuse.

Trong phần đầu thánh lễ, Chúa luôn luôn nuôi dưỡng chúng ta là những người đang sống bằng lời của Ngài.

Lời Chúa hôm nay dạy chúng ta biết cách sống ở trần gian thế nào để được hưởng hạnh phúc đời sau. Người ta thường gọi giờ phút kết thúc cuộc sống trần gian không phải chỉ bằng một từ chung là chết mà còn bằng nhiều cách nói khác có hàm chứa một niềm tin vào cuộc sống đời sau như: qua đời, từ trần, ra đi, sinh thì, về cõi vĩnh hằng, về với ông bà tổ tiên… Những kiểu nói này nêu lên một khía cạnh thật quan trọng của đức tin, đó là: sự sống thay đổi chứ không mất đi.

Kinh nghiệm cho thấy những người từ giã cuộc đời trần gian để đi về đời sau có đủ hạng tuổi: người trẻ có và người cao tuổi cũng có.

Trong bài đọc thứ nhất, sách Khôn ngoan, chương 4, dạy rằng: người qua đời ở bất cứ tuổi nào, nếu họ đã sống lương thiện, sống công chính, sống đẹp lòng Chúa, không làm điều ác, thì dù họ còn trẻ, họ cũng được Thiên Chúa ban thưởng.

Nếu họ đã làm điều thiện, dù cuộc đời của họ có ngắn ngủi thì Chúa cũng kể như họ đã hoàn tất một sự nghiệp lâu dài. Tâm hồn họ đẹp lòng Chúa nên Chúa muốn mau đem họ ra khỏi nơi gian ác. Đó là cách Thiên Chúa ban ơn cho những kẻ Chúa tuyển chọn.

Còn người cao tuổi, họ thật đáng kính trọng, không phải vì họ đã sống lâu, nhưng cũng vì họ đã sống công chính, không tì ố và đẹp lòng Chúa.

Lời Chúa trong Sách Khải huyền lại dạy chúng ta về một khía cạnh khác liên quan tới sự chết:

Những ai chết trong Chúa thì được chúc phúc vì các việc họ làm đều theo họ về đời sau.

Muốn chết trong Chúa thì cũng phải sống trong Chúa: nghĩa là sống lương thiện, công bằng bác ái, tuân giữ các giới luật Chúa, thi hành các lệnh truyền của Chúa, làm các việc thiện. Chính các việc thiện này sẽ theo ta về đời sau.

Mỗi lần làm việc thiện thì như gửi một món tiền thiêng liêng vào ngân hàng đời sau. Ngân hàng này không bị ảnh hưởng của khủng hoảng tài chánh, không bị vỡ nợ, mối mọt không gặm nhấm được, trộm cướp không lấy mất được. Gửi bao nhiêu, tiền vẫn còn nguyên đó, cộng với tiền lời. Chúa bảo đảm điều đó thật vững chắc.

Nhưng một câu hỏi được đặt ra: phải làm việc thiện lúc nào? Có người đã tính toán khôn khéo rằng: khi nào gần chết, ta sẽ làm việc thiện, và như vậy là cũng được chết trong Chúa và sẽ được Chúa chúc phúc.

Tính toán như vậy là rất phiêu lưu và nguy hiểm, vì có mấy ai biết được lúc nào mình chết. Hằng ngày, ta thấy nhiều người chết rất bất ưng, làm sao mà dọn mình cho kịp. Trong bài Tin Mừng theo Thánh Luca, chương 12, Chúa đưa ra hai dụ ngôn để khuyên ta lúc nào cũng phải sẵn sàng để gặp Chúa. người giữ cửa cầm đèn đợi chủ về, lúc nào cũng phải tỉnh thức, phòng khi chủ về lúc bất ngờ. Người canh trộm cũng vậy, vì chỉ cần sơ ý một chút là mất của.

Qua hai dụ ngôn này, Chúa có ý dạy ta phải tỉnh thức, phải ở trong tư thế sẵn sàng gặp Chúa, nghĩa là không những phải làm điều thiện mà còn phải thường xuyên làm điều thiện. Như thế, vừa bảo đảm một cuộc gặp gỡ tốt đẹp, vừa thu tích nhiều của cải thiêng liêng, là những của cải sẽ theo chúng ta về đời sau.

Đức Hồng Y Phaolô Giuse Phạm Đình Tụng, hưởng thọ 90 tuổi, thật đáng kính trọng không phải vì ngài đã sống lâu cho bằng ngài đã sống công chính, đẹp lòng Chúa.

Tôi xin kể một câu chuyện liên quan đến giai đoạn khởi đầu cuộc sống “đi tu” của ngài.

Năm 1929, Tràng tập được thiết lập tại Hà nội, tọa lạc tại chính cơ sở của Đại chúng viện ngày nay. Đầu niên khóa 1931 – 1932, cũng như mọi năm, Tràng tập tổ chức thi tuyển để chọn học sinh vào lớp mới với con số tối đa khoảng trên 30 em. Lần đó, chú Phaolô Phạm Đình Tụng bị lọt sổ, chỉ suýt nữa trúng tuyển, có nghĩa là bị trượt, bị rớt. Nhưng chú vui vẻ về lại xứ Khoan Vĩ với cha nghĩa phụ Phêrô Phạm Bá Trực. Bỗng mấy ngày sau, một tin vui đưa tới, chú lại nhận được giấy gọi từ cha Décréaux, Bề trên Tràng tập gửi về Khoan Vĩ, gọi chú Tụng lên Tràng tập nhập lớp mới, vì có một chú, tuy đã trúng tuyển nhưng bị bệnh không thể tiếp tục học được phải rút lui, nên chú Tụng được gọi lên lấp vào chỗ trống. Chú Tụng mừng quá chừng, khi được đậu vớt và đã rất chăm chỉ học tập.

Có ai ngờ đâu, “phiến đá mà thợ xây loại bỏ” lại có thể được Thiên Chúa sử dụng làm nên cột trụ cho Giáo hội tại Giáo phận Bắc ninh, Tổng Giáo phận Hà nội và Giáo hội Việt Nam qua các chức vụ Linh mục, Giám mục, Tổng Giám mục, Chủ tịch hội đồng Giám mục và Hồng Y. Hơn nữa, các chức vụ đều được thi hành trong những thời gian lâu dài. Việc Thiên Chúa làm thật lạ lùng kì diệu.

Hết lòng tin tưởng vào quyền năng và tình thương của Thiên Chúa ngay từ khởi đầu cuộc dâng hiến của mình, Đức Hồng Y luôn vững lòng cậy trông và thường xuyên trung tín trong suốt các chặng đường tiếp theo của ngài. Đó chính là bí quyết lý giải các ơn Thiên Chúa đã ban cho Giáo hội qua bàn tay và nhiệt tâm của Hồng Y Phaolô Giuse.

Chúng ta hãy noi gương Đức Hồng Y Phaolô Giuse luôn nhận biết và tin tưởng vào ơn Chúa, chuẩn bị hành trang cho cuộc sống đời sau và thường xuyên làm việc thiện.

Thiên Chúa có cách làm việc riêng của Ngài, và đã làm những việc thật lạ lùng kỳ diệu. Đứng trước hồng ân của Thiên Chúa, chúng ta chỉ biết cúi đầu cảm tạ và suy tôn.

Hà nội ngày 26 tháng 2 năm 2009

+ Phaolô Nguyễn Văn Hòa

Lời tiễn biệt Đức cố Hồng Y Phaolô Giuse Phạm Đình Tụng

Rền rĩ chuông buông hồi thảm thiết
Am vang rung động cả không gian
Người cha nhân ái rời trần thế
Đau xót thương người, lệ chứa chan.
Nguyện cầu Chúa cả sai thiên sứ
Rước đón hồn Người hưởng vinh quang
Bên tòa Thiên Chúa xin bầu cử
Giáo hội Việt Nam mãi hiên ngang.

Trọng kính Đức cố Hồng Y Phaolô Giuse, ai sinh ra mà không chết. Đành rằng đó là quy luật cuộc sống, nhưng những lúc sinh ly tử biệt, tránh sao lòng khỏi quặn đau, mắt không ứa lệ.

Đối với người đời thì chết là hết, nhưng đối với người tín hữu Kitô, thì chết không phải là chấm hết, nhưng là cánh cửa khép lại cuộc sống trần gian và mở ra cuộc sống thiên quốc. Quãng đời gian khổ thử thách dương thế chỉ là giai đoạn chuẩn bị để bước vào cuộc sống hạnh phúc vĩnh cửu trên trời.

Từ năm 1954 đến nay, suốt nửa thế kỷ, cha đã đảm nhiệm những chức vụ quan trọng, Giám đốc Liên Chủng viện thánh Gioan của 8 Giáo phận miền Bắc, Giám mục Bắc Ninh, Giám đốc Đại Chủng viện thánh Giuse, Tổng Giám mục Giáo tỉnh Hà Nội, Hồng Y, Chủ tịch Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, Thành viên Hội Cor Unum của Giáo Hoàng, cha đã đào tạo cho Giáo Tỉnh miền Bắc một hàng giáo phẩm, tu sĩ ưu tú, đầy khả năng, với bao linh mục, giám mục, để xây dựng, bảo tồn và phát triển một Giáo hội Việt Nam kiên cường trong đức tin, vững vàng trong đức cậy và nồng nàn trong đức mến.

Cha đã giáo dục và sản sinh cho xã hội bao người con ưu tú, thuộc mọi chức vụ, thành phần: công nhân, viên chức, giáo viên, kỹ sư, bác sĩ, nghệ sĩ, doanh nhân, giám đốc xí nghiệp, có cả anh hùng lao động nữa, đó là những người công dân tốt góp phần xây dựng đất nước giầu mạnh. Trên quê hương đất nước, cha như cây đa, cây đề gần gũi, rễ ăn sâu vào lòng dân tộc, vươn cành, xoè lá tỏa bóng mát cho đời.

Đối với Giáo hội hoàn vũ, cha như cây tùng, cây bách vươn cao trên núi Libăng; Đức cố Giáo hoàng Gioan Phao lô II mến thương cha như người hiền đệ khả ái; Đức Giáo hoàng Bênêđictô ca ngợi cha là một mục tử ưu việt luôn can đảm và trung thành phụng sự Giáo hội trong những thời kỳ gian khó; các Giám mục Việt Nam coi cha như bậc huynh trưởng đáng kính, các tín hữu mến mộ cha như người ông nhân hiền.

Cha đã đi qua một quãng đường dài với 90 năm tuổi đời, 60 năm Linh mục, 45 năm Giám mục, 15 năm Hồng Y, dù trong hoàn cảnh nào, ở cương vị nào cha cũng hoàn thành cách trọn hảo, cha luôn là một con người chân chính, một mục tử nhân hiền, một người thầy gương mẫu, một nhà lãnh đạo đức tin kiên cường, một chứng nhân Tin mừng của thời đại.

Cha đã ra đi, song hình ảnh của cha còn ghi khắc trong trái tim mỗi người chúng con, tinh thần của cha còn sống động trong tâm trí chúng con, lý tưởng của cha còn hướng dẫn đời sống đức tin của chúng con. Lịch sử kiên cường bảo vệ đức tin của Giáo Hội miền Bắc hơn nửa thế kỷ qua đã ghi đậm ấn dấu của cha và ảnh hưởng đó còn tồn tại đến những thế hệ tương lai.

Bây giờ, cha đang nằm lặng lẽ nơi đây, nhưng những lời thánh Phaolô lại vọng lên từ tâm khảm chúng con, từng lời, từng lời rành rọt như chính lời cha đang nhắn nhủ chúng con:

“ Còn tôi, đã đến giờ tôi phải ra đi. Tôi đã thi đấu trong cuộc thi cao đẹp, đã chạy hết quãng đường dài. Giờ đây tôi chỉ còn đợi vòng hoa dành cho người công chính. Chúa sẽ trao phần thưởng đó cho tôi, và không phải chỉ cho tôi, nhưng cho tất cả những ai mong đợi Người” (2Tm 4,6-8).

Trọng kính Đức cố Hồng Y Phaolô Giuse, là môn đệ Đức Kitô, là những người kế thừa truyền thống đức tin anh dũng của các thánh tử đạo Việt Nam, là học trò của Đức cố Hồng Y, mỗi người chúng con sẽ gắng là Người Công Giáo Việt Nam anh hùng.

Tại nơi thiêng thánh này có sự hiện diện của vị đặc sứ Tòa Thánh, Đức Hồng Y Gioan Baotixita, đại diện cho Đức Thánh Cha Bênêđíctô XVI, các Tổng Giám mục, Giám mục, Viện phụ, Bề trên dòng tu, Đức ông, Tổng đại diện, linh mục, nam nữ tu sĩ, chủng sinh, thân nhân họ hàng của Đức cố Hồng Y, cộng đồng dân Chúa, cả biển người, rừng khăn tang, đại diện cho toàn thể Giáo hội Việt Nam trong nước và ngoài nước, có thể nói đây là Giáo hội Việt Nam thu nhỏ đang thành kính nghiêng mình, cúi chào tiễn biệt Đức cố Hồng Y đến nơi an nghỉ cuối cùng.

Trong giờ phút linh thiêng, chúng con xin mẹ Địa cầu hãy mở rộng vòng tay đón thi hài Đức cố Hồng Y vào lòng đất, thân cát bụi trở về cát bụi.

Chúng con xin Chúa Kitô là sự sống lại và là sự sống hãy sai binh đoàn thiên thần đón hồn thiêng Đức cố Hồng Y Phaolô Giuse và phó thác cho Thiên Chúa Cha là nguồn sống hạnh phúc vĩnh hằng, để thầy ở đâu thì môn đệ cũng ở đó. Đúng như khẩu hiệu của Đức cố Hồng Y: “Chúng tôi tin ở tình yêu Thiên Chúa”. AMEN

Lorensô Chu Văn Minh
Giám mục phụ tá Hà Nội

(Trích Tổng Giáo Phận Hà Nội online)