Đức Hồng Y Phạm Đình Tụng: Một Người Thầy, Một Người
Cha
Trong cái giá lạnh của miền Bắc, ai cũng muốn cuộn mình trong
chăn mơ màng ngủ, xem phim hoặc đọc truyện. Thế mà ngay từ tờ
mờ sáng, chẳng phải chỉ các chức sắc Giáo Hội mà cả các giáo
dân tầm thường, chẳng phải lớp thanh niên trai tráng mà là các
ông bà có tuổi, chẳng phải từ một góc phố nào đó trong thủ
đô Hà Nội mà tận những xóm làng xa xôi thuộc các miền quê Hà
Tây, Hà Nam, Hòa Bình, Nam Định…, đã lục tục lên đường đi
tới Tòa Tổng Giám Mục Hà Nội. Điều gì mạnh đến nỗi đã lôi
kéo được đông đảo tín hữu Công Giáo với đủ mọi tầng
lớp rời giường chiếu và bếp lửa êm ấm, rời công ăn việc làm
và người thân rất quan trọng để đến đây?
Giản dị chỉ vì lòng ngưỡng mộ và biết ơn đối với vị cha
già của tổng giáo phận: đức hồng y Phaolô-Giuse PHẠM ĐÌNH
TỤNG, nhân kỉ niệm 90 ngày sinh, 60 năm linh mục, 45 năm giám
mục, 15 năm hồng y, đang nghỉ hưu và dưỡng bệnh tại tòa Tổng
Giám Mục Hà Nội.
Thật
ra, nguyên những con số vừa kể cũng đáng làm cho nhiều người
ngưỡng mộ và tò mò muốn biết về con người này. Bởi lẽ
chẳng dễ dàng gì mà sống thọ đến 90 tuổi, nhất là khi phải
sinh ra và lớn lên trong những thời kì nghèo nàn nhất của đất
nước Việt Nam? Càng không dễ dàng gì khi làm linh mục
(1949-2008), giám mục (1963-2008), hồng y (1994-2008) – nghĩa là nắm
giữ những chức vị cao nhất tại một giáo hội địa phương –
trong một thời gian dài như thế và trong bối cảnh chính trị - tôn
giáo – xã hội phức tạp như vào những thập niên ấy?
Nhưng nếu tìm hiểu sâu xa hơn, người ta sẽ càng thêm ngưỡng
mộ và tri ân con người ấy. Một con người vừa có thiên hướng
vừa có thành tích đáng trân trọng trong hai lãnh vực rất được
thiên hạ kính nể, đó là làm thầy và làm cha. Chính vì thế,
nội dung câu chuyện và đề tài trao đổi của mọi người đến
gặp ngài có thể khác nhau, nhưng cung cách và thái độ của ai ai
đối với ngài cũng là cung cách và thái độ của những học trò
và những người con.
Quả thật, ngài đã làm thầy và làm cha cách chập chững ngay từ
khi thực tập mục vụ tại các giáo xứ Khoan Vĩ – Lý Nhân (Hà
Nam). Làm thầy và làm cha cách nhiệt tình khi phục vụ trẻ mồ côi
tại cô nhi viện Têrêxa (Hàng Bột – Hà Nội), phục vụ người
nông dân nghèo từ quê ra thành thị làm ăn tại khu nhà bác ái xã
hội Bạch Mai (Hà Nội), phục vụ giáo dân trong đời sống đức
tin và bí tích tại giáo xứ Hàm Long (Hà Nội). Làm thầy và làm
cha cách sâu sắc khi trở thành giám đốc tiểu chủng viện thánh
Gioan (Hà Nội) – chịu trách nhiệm về đời sống nhân bản và
đức tin của gần 200 chủng sinh từ các giáo phận miền Bắc. Làm
thầy và làm cha cách sáng tạo khi được cắt cử trông coi giáo
phận Bắc Ninh – một giáo phận vừa nghèo về mọi mặt vừa
rộng về địa lí. Thông qua nhúm linh mục giàu lòng bác ái như ngài,
thông qua hàng ngũ giáo dân tông đồ đông đảo được huấn
luyện cách căn bản, ngài đã điều hành được giáo phận; trong
số đó phải kể đến việc thành lập lớp nữ giáo dân độc thân
phục vụ khắp nơi trong nhiều vai trò khác nhau, ban đầu gọi là
Hội Tận Hiến, về sau trở thành Tu Hội Hiệp Nhất.
Từ năm
1994, ngài chỉ chuyển địa bàn hoạt động, chứ không chuyển
nghề tay phải của mình là làm thầy và làm cha tại tổng giáo
phận Hà Nội. Ngài tiếp tục công tác giáo dục các chủng sinh
của đại chủng viện và đào tạo giáo dân tông đồ. Năm 1996,
vừa khôi phục vừa mở rộng Hội Thầy Giảng cũ của tổng giáo
phận, ngài thành lập Tu Đoàn Tông Đồ Truyền Tin không chỉ cho
nam giới (không chỉ làm linh mục mà còn làm linh mục giàu tinh
thần truyền giáo, không chỉ làm linh mục mà còn làm giáo dân
tận hiến trong mọi ngành nghề) và cả cho nữ giới. Và hiện
nay, ngài vẫn tiếp tục nghề làm thầy và làm cha cách âm thầm và
khiêm tốn trong những hi sinh và nguyện cầu cho những học trò và
con cái của mình, đã trưởng thành và có thể không còn cần
dạy dỗ nữa, nhưng vẫn cần ơn Chúa.
Có một điều mà người thầy và người cha này không bao giờ để
mất hẳn hay để nhòa đi trong công tác giáo dục và đào tạo
của mình, đó là chú ý đến một lớp nhà đào tạo gồm các
linh mục không chỉ giỏi nghiệp vụ mà quan trọng hơn, gần gũi
với giáo dân, đồng thời chú ý đến hàng ngũ giáo dân được
đào tạo để dấn thân trong trần thế. Nên nhớ đây là những
trục tư tưởng chính trong công đồng Vatican II (1963-1965 – đặc
biệt qua sắc lệnh “Chức vụ và đời sống linh mục”, hai
hiến chế về Giáo Hội và Giáo Hội trong thế giới ngày nay). Tuy
không tham dự công đồng – thậm chí có thể không nắm bắt tình
hình thời sự của công đồng tại Vatican trong những năm Việt
Nam đóng cửa – nhưng dường như ngài đã có những trực giác
ấy của công đồng.
Người ta có thể giải thích đó là do hoàn
cảnh thực tế của các giáo phận bắt buộc ngài suy nghĩ thế,
nhưng tại sao chúng ta không được phép nghĩ đó là kết quả thu
lượm được từ những suy nghĩ và cầu nguyện sâu xa của ngài
về Đức Giê-su mục tử, hay từ tấm lòng nhân ái và bao dung
của một người cha và một người thầy ? Đó có lẽ cũng là điểm
lôi kéo nhiều linh mục, tu sĩ và giáo dân từ miền Nam tìm gặp
ngài sau ngày đất nước thống nhất: tại Bắc Ninh, người ta không
chỉ nghe mà còn chứng kiến thấy sự gần gũi của ngài với giáo
dân, cũng như sự trân trọng và tin tưởng ngài dành cho các tông
đồ giáo dân – nhất là những giáo dân tận hiến trọn đời
cho Chúa và cho Giáo Hội; hay tại Hà Nội, người ta cũng tiếp
tục được nghe ngài chia sẻ ước nguyện và thao thức của mình
muốn thấy một hàng ngũ linh mục đạo đức ở chỗ có trái tim
mục tử như của Đức Giê-su, và một lớp giáo dân say sưa sống
đạo và truyền đạo ngay giữa lòng đời. Đến cả ngày hôm nay,
khi tuổi già sức yếu, khi lực đã bất tòng tâm, ngài vẫn không
để tắt ngọn lửa khao khát ấy.
Thỉnh thoảng gặp lại một vài
người đã từng chia sẻ với ngài trước đây về hình ảnh một
Giáo Hội nhập cuộc sâu xa và âm thầm trong lòng người và lòng
đời như thế, mắt ngài vẫn bất chợt sáng lên, miệng ngài
vẫn bất ngờ mỉm cười…, dù sau đó mắt cúi xuống, miệng khép
lại như thầm thỉ nguyện cầu và phó dâng cho Chúa. Phải, đến
lúc này ngài đã thấm thía rằng chỉ có Chúa – bậc Thầy và người
Cha trên hết – mới có thể biến mọi giấc mơ thành hiện
thực, đổi mọi ý nguyện thành cuộc sống và chuyển mọi mầu
nhiệm thành ngôn ngữ ! Bổn phận chúng ta có thể chỉ là nuôi dưỡng
và truyền lại cho người khác giấc mơ ấy, ý nguyện ấy và
mầu nhiệm ấy, từng đó cũng khá lắm rồi !
Đặng Xuân Thành
VietCatholic News (24/01/2008)
|