Đại lễ Kim Khánh Giám Mục Đức Cha Antôn Nguyễn Văn Thiện (22/01/1961-22/01/2011) 
"Thực Hành và Chân Lý" (1Gioan 3, 18-19)

Liên Hiệp Truyền Thông Công Giáo Việt Nam và Nguyệt san Dân Chúa Âu Châu xin hân hoan chúc mừng Đại lễ Kim Khánh Giám Mục (50 năm), mừng 79 năm Linh mục (20.2.2011) và mừng đại thọ 105 tuổi (13.03.2011) của Ðức Cha Antôn Nguyễn Văn Thiện, nguyên Giám Mục Giáo Phận Vĩnh Long, Kinh Sĩ Danh Dự của Nhà Thờ Chính Tòa Nice/Pháp (Chanoine d´Honneur de la Basilique Cathédrale Ste Marie - Ste Réparate).

Xin hiệp thông tạ ơn Thiên Chúa với Đức Cha, với thân bằng quyến thuộc, với giáo phận Vĩnh Long và toàn thể Giáo Hội Việt Nam vì muôn hồng ân trong 50 năm Giám Mục, 79 năm linh mục và 105 năm cuộc đời của Đức Cha.

Hết lòng nguyện chúc Đức Cha đại Phúc, đại Lộc, đại Thọ và đại Thánh Đức.

Lm. Stephanô Bùi Thượng Lưu
TM/ ban điều hành 

Sau đây là đôi dòng về Ðức Cha Antôn Nguyễn Văn Thiện.

- Sinh ngày 13.03.1906 tại họ đạo Ba Trinh, Cái Côn, Sóc Trăng.
- Thụ phong linh mục ngày 20.02.1932 tại Nam Vang.
- 1932 Giáo Sư nhà giảng Banam, Cam Bốt.
- 1936 Phó xứ Họ Ðạo Hoa Lang.
- 1941 Cha Sở Họ Ðạo Cù Lao Tây.
- 1954 Sáng lập tờ báo Thực Hành làm cơ quan liên lạc trong địa phận.
- 1955 Cha Sở Họ Ðạo Năng Gù, Long Xuyên.
- 1955 Cha Sở nhà thờ Chính Tòa Cần Thơ. 
- 1956 Cha chính địa phận Cần Thơ, lập một nhà in tại Cần Thơ để in ấn sách đạo.
- 24.11.1960 Ðược bổ nhiệm làm giám mục Giáo Phận Vĩnh Long. 
- 22.01.1961 Thụ phong giám mục trước Vương Cung Thánh Ðường Sàigòn với khẩu hiệu "Thực Hành và Chân Lý".
- 03.04.1961 Chính thức nhận Giáo Phận Vĩnh Long. 

Đức Cha Antôn Thiện là giám mục thứ 19 trong các vị giám mục Việt Nam, chịu chức cùng ngày 22.01.1961 với các Đức Cha sau đây: 
* Micae Nguyễn Khắc Ngữ (1909 - 2009).
* Giuse Trần Văn Thiện (1908 - 1989).
* Philipphê Nguyễn Kim Điền (1921 - 1988). 

Bốn vị nói trên đã chịu chức trong một hoàn cảnh khá đặc biệt, khi Giáo Hội Việt Nam bước vào một giai đoạn lịch sử quan trọng.

Sau 400 năm Tin Mừng được rao giảng ở Việt Nam (từ năm 1533), Giáo Hội Việt Nam mới có vị giám mục bản xứ đầu tiên là Đức Cha Gioan Baotixita Nguyễn Bá Tòng vào năm 1933. Tuy nhiên 27 năm sau, khi Giáo Hội Việt Nam có những dấu hiệu trưởng thành dưới sự dìu dắt của các vị giám mục bản xứ, Tòa Thánh dưới thời Đức Giáo Hoàng Gioan XXIII đã chính thức thiết lập Hàng Giáo Phẩm Việt Nam vào ngày 24.11.1960, nâng các giáo phận tông tòa trên toàn lãnh thổ Việt Nam lên hàng giáo phận chính tòa, trực thuộc ba giáo tỉnh Hà Nội, Huế, Sài Gòn với ba vị tổng giám mục. Cùng ngày này Tòa Thánh quyết định thiết lập thêm 3 giáo phận mới trong giáo tỉnh Sài Gòn: Đà Lạt, Mỹ Tho, Long Xuyên.

Có những địa phận mới và vì sự thuyên chuyển của một số giám mục trong giai đoạn nầy, Tòa Thánh đã bổ nhiệm 4 vị giám mục: 
- ĐGM Nguyễn Văn Thiện, giám mục thứ hai của giáo phận Vĩnh Long (thay thế ĐGM Ngô Đình Thục được bổ nhiệm làm Tổng Giám Mục Huế). 
- ĐGM Nguyễn Khắc Ngữ, giám mục đầu tiên của giáo phận Long Xuyên. 
- ĐGM Trần Văn Thiện, giám mục tiên khởi của giáo phận Mỹ Tho. 
- ĐGM Nguyễn Kim Điền, giám mục thứ hai của giáo phận Cần Thơ (thay thế ĐGM Nguyễn Văn Bình được bổ nhiệm làm Tổng Giám Mục Sài Gòn). 

Tên của 4 vị được ghi trong văn kiện lịch sử là sắc chỉ "Venerabilium Nostrorum" thiết lập Hàng Giáo Phẩm Việt Nam, được ký vào ngày 24.11.1960.

Đức Cha Antôn Nguyễn Văn Thiện là giám mục thứ hai của Giáo Phận Vĩnh Long kể từ khi Giáo Phận này được thiết lập vào năm 1938. Tuy nhiên, trên một phương diện khác, ngài là giám mục chính tòa tiên khởi của Vĩnh Long, được nâng lên hàng giáo phận chính tòa theo sắc chỉ nói trên. 

Hơn 7 năm chăm sóc Giáo Phận Vĩnh Long (24.11.1960-18.09.1968), Ngài nhận thấy cánh đồng bao la, thợ gặt ít, nên Ngài đã khởi xướng và thành lập trung tâm Tu Hội Truyền Giáo: một cho Nam Giới (giao cho Cha Raphae Nguyễn Văn Diệp), một cho Nữ Giới (Cha Phaolô Ngợi đảm trách). Năm 1961, Đức Cha lập Trung Tâm Truyền Giáo tại Ngã Ba Cần Thơ (cơ sở II Tiểu Chủng Viện) để huấn luyện những người có năng lực đi giúp việc truyền giáo: dạy giáo lý, đi thăm viếng...

Với tâm hồn tông đồ nhiệt thành, Đức Cha Antôn đã tổ chức tại Trung Tâm Truyền Giáo hơn 30 khóa huấn luyện Quới Chức và các Hội Đoàn, đào tạo nên những tông đồ giáo dân cho Họ Đạo và cho xã hội. Năm 1961 và 1962 mỗi tuần đều có mở khóa, đến 1963 ban huấn luyện đi mở khóa trong các Họ Đạo.

Năm 1964 Trung Tâm nầy được sửa chữa để làm Đại Chủng Viện cho 3 giáo phận trong vùng (Cần Thơ, Vĩnh Long và Mỹ Tho) và Trung tâm Truyền Giáo được di dời về Cầu Vồng. Năm 1964 Đại Chủng Viện Xuân Bích Vĩnh Long khai giảng khoá đầu tiên dưới sự hướng dẫn và đào tạo của các Linh mục Tu Hội Xuân Bích.

Từ cuối năm 1964 Đức Cha Antôn đã cho xây cất Nhà Thờ Chính Tòa với một phần vật liệu do Đức Cha Phêrô Martinô Ngô Đình Thục để lại, ở Ngã Ba Cần Thơ, theo mô hình của kiến trúc sư Ngô Viết Thụ phỏng theo mẫu con tàu to lớn của ông Noe trong sách Cựu ước.

Năm 1965, Đức Cha Antôn quyết định sử dụng nhà thờ Chính Toà mới, tuy chưa hoàn thành, tổ chức lễ tấn phong Giám Mục cho Đức Cha Giacôbê Nguyễn Ngọc Quang, Giám Mục Cần Thơ.

Năm 1965, do lòng yêu mến Đức Mẹ sâu xa nồng nhiệt, Đức Cha Antôn cho thành lập trung tâm hành hương Fatima, thu hút giáo hữu gần xa hành hương để thêm lòng yêu mến và tôn kính Đức Mẹ.

Ngài có ý định hợp nhất Hội Dòng Mến Thánh Giá thành một thay vì hai Hội Dòng Mến Thánh Giá Cái Nhum và Cái Mơn, nên Ngài cho xây dựng một nhà đệ tử chung. Năm 1970 nhà nầy thành hình và được giao cho Cha Giacôbê Trần Văn Quyển phụ trách. 

Nếu không có trở ngại vì tình thế, nếu có đủ phương tiện vật chất, chắc chắn công trình của Đức Cha Antôn đem lại nhiều kết quả tốt đẹp cho Giáo Phận.

- 1968 Ðức Cha Antôn bị đau mắt vì khói lửa và hơi độc, do đau buồn vì những hư hại của Giáo Phận do trận tổng công kích Tết Mậu Thân gây ra.

Mắt càng ngày càng mờ, Đức Cha Antôn đi chữa trị ở nhiều nơi, các bác sĩ chuyên khoa địa phương và chuyên khoa Ngoại Quốc đều bó tay.

- 12.07.1968 Đức Cha Antôn đệ đơn xin từ nhiệm vì lý do sức khỏe, trở thành Giám Mục Hiệu Tòa Spello, sau đó đi chữa bệnh mắt tại Pháp và Nhật nhưng không khỏi. Ở Nhật ngài mang thêm bệnh sạn trong túi mật phải giải phẫu. Ngài được tin Tòa Thánh chấp nhận cho từ chức. Ngài bay về Vĩnh Long để tham dự những lễ quan trọng: Ngày 12.09.1968, Ngài phụ phong trong lễ Tấn Phong Tân Giám Mục Giáo Phận Vĩnh Long, Đức Cha Giacôbê Nguyễn Văn Mầu tại Vương Cung Thánh Đường Sàigòn. Ngài dự lễ tri ân do các Linh Mục trong Giáo Phận Vĩnh Long tổ chức ngày 18.09.1968, và hai ngày sau đó, ngài về hưu ở nhà hưu dưỡng Giáo Phận Cần Thơ. 

Ngài vẫn còn hy vọng và tiếp tục đi chữa bệnh mắt. Năm 1975 không thể trở về quê hương, Ngài nghỉ hưu tại Nice/Pháp.

- 1986 Ðức Cha tham dự Ðại Hội Công Giáo Việt Nam tại Königstein/ Ðức.

- 19.06.1988 Ðức Cha Antôn là Vị Giám Mục Việt Nam duy nhất tham dự và đồng tế cùng với Ðức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II trong thánh lễ tôn phong 117 Vị Thánh Tử Ðạo Việt Nam tại Rôma.

Đức Cha Antôn Nguyễn Văn Thiện để lại cho Giáo Phận Vĩnh Long một giáo phận với đầy đủ các cơ sở cần thiết và trên đà phát triển. Ngài để lại nhiều kỷ niệm tinh thần và vật chất cho thế hệ đã qua và để lại âm hưởng đức tin cho thế hệ sắp đến. Để nhớ đến vị cựu chủ chăn của giáo phận, năm 2006 giáo phận Vĩnh Long đã tổ chức lễ Tạ Ơn Sinh Nhật thứ 100 của Ðức Cha và luôn luôn cầu nguyện cho Ngài.

Huy hiệu giám mục của Ðức Cha Antôn có hình cây dừa và hai cụm mây xanh. Ngài nói: "Cây dừa tượng trưng cho sự kiên nhẫn và bền bĩ, cây dừa phải trồng lâu năm mới sinh hoa trái, thời gian sống của cây dừa bền lâu hơn nhiều cây khác." 

Hiện nay Ðức Cha Antôn là Giám Mục cao niên nhất thế giới và là Vị Giám Mục Việt Nam đầu tiên được hồng ân tạ ơn 50 năm giám mục. Ngài luôn theo dõi tình hình Giáo Hội Hoàn Vũ và nhất là Giáo Hội Việt Nam, mỗi ngày với chuỗi mân côi Ngài cầu nguyện cho Giáo Hội và đặc biệt cho giáo phận Vĩnh Long. Tuổi thượng thọ nhưng Ðức Cha còn nhớ rất nhiều về lịch sử của Giáo Hội. Ngài là một chứng nhân của lịch sử Giáo Hội Việt Nam.

Ngày 22 tháng 01 năm 2011 xin hiệp thông với Đức Cha Antôn tạ ơn Thiên Chúa về những hồng ân Ngài đã ban xuống trên Đức Cha trong suốt 50 năm qua và nguyện xin Thiên Chúa ban cho Đức Cha những gì tốt đẹp nhất theo Thánh Ý Chúa.

(Nguồn: VietKathMission – KA) 
Lm. Stephanô Bùi Thượng Lưu 

Bài Giảng của Đức Cha Tôma trong ngày Lễ kỷ niệm 50 năm tấn phong Giám Mục của Đức Cha Antôn Nguyễn Văn Thiện

Anh chị em thân mến,

Năm 2006, chúng ta vui mừng vơí biến cố Đức Cha Antôn tròn 100 tuổi. Hôm nay chúng ta lại tụ họp nhau đây để mừng lễ kỷ niệm Đức Cha được tròn 50 năm ngày tấn phong Giám Mục. Con số 100 và 50 là những con số lớn, có thể nói được là hồng cao quý Chúa ban cho Đức Cha Antôn cách riêng và cho Giáo Phận Vĩnh Long nói chung. Chúng ta cùng nhau tạ ơn Chúa với Đức Cha trong dịp kỷ niệm trọng đại và hiếm có này.

Thưa anh chị em, nói tới Đức Cha Antôn, những người lớn tuổi thì biết ngay, còn những người trẻ thì đặt dấu hỏi: Người là ai? Vì thời gian Ngài làm Giám Mục tại Giáo phận Vĩnh Long xem ra quá ngắn và thời gian xa cách Địa phận đã lâu, làm cho ít người biết đến.
Toà Giám Mục Vĩnh Long năm 2010, đã cải tạo lại hệ thống thoát nước để chống tình trạng nước ngập sân. Khi đào sân lên thì thấy rằng sân có nhiều những hệ thống thoát nước đã có từ xưa và được xây dựng rất chắc chắn. Tôi muốn mượn hình ảnh đó để nói về quá trình xây dựng Địa phận Vĩnh Long, cũng như nhớ về những công việc Đức Cha Antôn đã làm cho Địa phận trong dịp mừng lễ hôm nay.

Địa phận Vĩnh Long được hình thành từ năm 1938, do Đức Cha Phêrô Ngô Đình Thục làm Giám Mục. Giai đoạn này được coi là giai đoạn khai phá để xây dựng. Đức Cha Ngô đã nghĩ đến việc xây dựng cơ sở và đào tạo nhân sự. Ngài đã lập Tiểu Chủng Viện để nuôi dưỡng ơn gọi. Người còn mong muốn thiết lập Đại Chủng Viện để đào tạo Linh Mục nhưng chưa lập được.

Năm 1961 là giai đoạn phát triển khi Đức Cha Antôn trong cương vị là Bề Trên tại Cần Thơ được tấn phong Giám Mục để coi sóc Giáo Phận Vĩnh Long. Ưu tư lớn nhất của Đức Cha lúc bấy giờ là thiết trung tâm truyền giáo tại Cầu Vòng, sau này giao lại cho Đức Cha Raphael Diệp coi sóc. Thấy rằng không thể truyền giáo nếu không có nhân sự, Ngài đã bạo dạn thiết lập Đại Chủng Viện để đào tạo nhân sự cho Giáo Phận.

Song song đó, Ngài còn xây dựng mới hoàn toàn ngôi nhà thờ Chánh toà hiện nay và hình thành trung tâm hành hương Fatima để sùng kính Đức Mẹ. Những chuyện này chưa ai dám nghĩ sẽ có thì Ngài trong cương vị một Người Mục Tử đã bạo dạn thực hiệân và làm cho nó được hình thành.

Biến cố "Mậu thân" năm 1968, cũng là lúc Đức Cha Antôn từ nhiệm vì đôi mắt mù loà. Ngài rời khỏi Giáo Phận Vĩnh Long trong ưu buồn vì lực bất tòng tâm.

Có thể nói, cuộc đời của Ngài là một cuộc đời đầy thăng trầm và thử thách, trong đó thăng thì ít mà trầm thì nhiều, nhiều những thử thách tưởng chừng không thể vượt qua. Vậy mà Ngài đã vượt qua tất cả để vui sống.

Dù không còn hiện diện tại Địa Phận trong cương vị Người Mục Tử vì bệnh tật, nhưng chưa bao giờ Ngài thôi làm Người Mục Tử của Giáo Phận. Dù sống ở nơi xa, dù sống trong bóng tối vì mù loà, nhưng ánh mắt và trái tim Ngài luôn hướng về Giáo Phận, mong muốn cho Giáo Phận được củng cố và phát triển. Ngài đã gởi những khoản tiền mình có được để xây dựng Giáo Phận, đặc biệt là Ngài xây dựng Giáo phận bằng lời cầu nguyện của mình hằng ngày.
Chúng ta tự hỏi làm sao Ngài lại sống được như thế ngay trong những thử thách cam go như vậy? Thưa rằng sức sống đó Ngài đã kín múc được từ nơi Thánh Thể Chúa Kitô và từ lòng sùng kính Mẹ Maria. Hành trang sống của Ngài là Thánh Lễ và Tràng hạt mân côi.

Trên tay không bao giờ rời xa tràng hạt, và hằng ngày không bao giờ Ngài bỏ một Thánh Lễ nào dù là đang mang trong mình đôi mắt mù loà. Có một lần vào ngày Chúa nhật Ngài mặc áo lễ xong, chờ đợi người ta đẩy xe lăn ra để làm lễ đồng tế, nhưng người ta quên Ngài. Hôm đó Ngài rất đau khổ vì thiếu vắng Thánh Thể Chúa.

Chính hai yếu tố: Thánh Thể và Tràng Hạt Mân Côi, tạo nên cho Ngài sức mạnh vượt qua những gian nan thử thách và làm cho đôi mắt, trái tim Ngài không ngừng hướng về Giáo Phận. Như vậy, dù không gần vơí Giáo Phận xét theo khía cạnh địa lý, nhưng xét về khía cạnh tinh thần, Ngài luôn gần gũi, Ngài vẫn đang sống trong và giữa lòng Giáo Phận Vĩnh Long.

Hôm nay, một ngày thật trọng đại đối với Ngài và đối với Giáo Phận: 50 năm tấn phong Giám Mục, ngày Hồng Ân. Chúng ta vui mừng tạ ơn Chúa với Đức Cha. Chúng ta cầu nguyện xin Chúa ban muôn ơn lành và gìn giữ Đức Cha luôn sống trong tình yêu của Chúa Ba Ngôi.

Cầu nguyện cho Đức Cha Antôn, chúng ta không quên cầu nguyện cho chính chúng ta biết nhìn vào gương sống của Ngài mà nỗ lực bắt chước sống gắn bó đời mình với Thánh Thể Chúa Kitô với Mẹ Maria qua việc lần Hạt mân Côi.

Thomas Nguyễn Văn Tân
Giám Mục Vĩnh Long

VietCatholic News